تاثير تنش خشكي بر عملكرد، اجزاي عملكرد و محتواي روغن در سه رقم كلزا

تاثير تنش خشكي بر عملكرد، اجزاي عملكرد و محتواي روغن در سه رقم كلزا

چكيده خشكي و تنش ناشي از كمبود آب بر مراحل رويشي و زايشي كلزا موثر است. از اين رو اين پژوهش مزرعه‌اي جهت تاثير دور آبياري بر عملكرد، اجزاي عملكرد، كميت و كيفيت روغن كلزا در ارقام مختلف صورت گرفت. به منظور بررسي اثرات دور آبياري بر عملكرد و اجزاي عملكرد سه رقم كلزاي پاييزه آزمايشي در سال زراعي 86-85 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد ميبد با خاك لومي-شني انجام شد. آزمايش به صورت اسپليت پلات در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار به اجرا درآمد. در آزمايش دور آبياري شامل 7 روز، 10 روز و 14 روز به عنوان فاكتور اصلي و ارقام پاييزه كلزا شامل اٌكاپي، زرفام و ساري گل به عنوان فاكتور فرعي در نظر گرفته شدند. صفات اندازه‌گيري شده شامل موارد ذيل هستند: عملكرد دانه، تعداد شاخه‌هاي فرعي، ارتفاع گياه، تعداد ميوه در گياه، تعداد دانه در ميوه، وزن هزار دانه، كميت و كيفيت روغن دانه. نتايج به دست آمده نشان داد كه دور آبياري و ارقام در ارتباط با عملكرد دانه داراي اختلاف معني‌داري هستند. تيمارهاي آبي 7 (3374 كيلوگرم در هكتار) و 10 روز (3046 كيلوگرم در هكتار) به طور معني‌داري عملكرد بيشتري از تيمار آبي 14 روز (2652 كيلوگرم در هكتار) داشتند. همچنين ارقام ساري گل و زرفام بيشتر از اكاپي دانه توليد كردند. تاثير دور آبياري و ارقام بر ميانگين تعداد ميوه در گياه و وزن هزار دانه معني دار بود. تعداد دانه در ميوه در بين ارقام داراي اختلاف معني‌دار بود اما بين تيمارهاي آبياري در اين صفت اختلاف مشاهده نشد. اثر دور آبياري بر ارتفاع ساقه و تعداد شاخه‌هاي فرعي معني‌دار نبوده اما در مورد ارقام، اختلاف معني‌دار مشاهده شد. نتايج نشان داد كه دور آبياري و ارقام بر كميت و كيفيت روغن تاثير چنداني ندارند. در دورهاي آبياري 7، 10 و 14 روز ميزان روغن به ترتيب 58/37%، 38/38% و 93/35% بود. نتايج حاصل از آناليز روغن چهار نوع اسيد چرب اصلي را نشان داد كه عبارتند از: اسيد پالميتيك (%12/4) ، اسيد اولييك (%24/84)، اسيد لينولييك (%14/9) و اسيد لينولنيك (%5/2). كلمات كليدي:كلزا، تنش خشكي، دور آبياري، عملكرد، اجزاي عملكرد، روغن

The Effect of Drought Stress on Yield, Yield Components and Seed Oil Content of Three Autumnal Rapeseed Cultivars (Brassica napus L.) GHOLAMREZA ZAREI*, HOSSEIN SHAMSI, SAYED MOHAMMAD DEHGHANI Department of Agronomy, Islamic Azad University, Maybod Branch,Iran Received:19 May 2009 Accepted:25 October 2009 zareigholamreza@yahoo.com Corresponding author: Email: ABSTRACT Water deficiency has adverse effect on vegetative and reproductive stages of rapeseed. Hence, the objective of this field experiment was to examine the effects of irrigation intervals on yield, yield components and oil seed content of three autumnal rapeseed cultivars. An annual field experiment was conducted on a sandy-loam soil at the Islamic Azad University, Maybod Branch in 2006-2007. A split-plot experiment carried out in RCBD with four replications. The irrigation intervals were placed in the main plots including: I1: 7 days, I2: 10 days and I3: 14 days and Okapy, Zarfam and Sarigol cultivars were as subplots. Planting date was September 2006. Fertilizer was applied based on soil testing for all treatments. Irrigation treatments were applied on March 2007 after rosette stage and plant were harvested on July 2007. The following measurements were carried out: seed yield, the number of lateral branches, plant height, the number of siliques per plant, the number of seeds per silique, 1000-seed weight and seed oil content. Base on results, there were significant differences in seed yield between the irrigation intervals and cultivars. The I1 and I2 treatments produced a significantly higher seed weight than I3. Sarigol and Zarfam produced a significantly higher seed yield than Okapy. The irrigation intervals and cultivars were not significant on seed oil content. On the I1, I2 and I3treatments seed oil percentage were 37.58%, 38.38% and 35.93%, respectively and on the Sarigol, Zarfam and Okapy were 37.58%, 37.58% and 35.51% respectively. It is concluded from the present study that 7 days interval and Zarfam cultivar produced the highest seed yield. Keywords: Rapeseed, Drought stress, Irrigation interval, Yield, Yield component, Oil content