نقش مناسك حج در اصلاح رفتار و كاهش نابهنجاري‏ها

نقش مناسك حج در اصلاح رفتار و كاهش نابهنجاري‏ها

نقش دين و دين‏داري در زندگي انسان، يكي از محورهاي مهم مطالعات در حوزه روان‏شناسي دين است. نقش حج، كه نمونه و نماد كوچكي از اسلام است، بر ابعاد روان‏شناختي (شناختي، عاطفي و رفتاري) انسان مي‏تواند يكي از محورهاي شايسته تحقيق باشد. بيان فوايد و آثار عمل به آموزه‏هاي دين، از جمله مناسك حج، دفاع از دين و دين‏داري را جذابيت و مقبوليت بيشتري مي‏بخشد. مقاله حاضر، كه به هدف بررسي نقش يكي از آموزه‏هاي دين (حج) در اصلاح رفتار و كاهش نابهنجاري‏ها تدوين گرديده، با بهره‏گيري از روش توصيفي ـ تحليلي و با مراجعه به منابع معتبر اسلامي و دانش روان‏شناسي، به تجزيه و تحليل مناسك حج و تاثيرات آن بر بعد رفتاري حج‏گزار پرداخته است. مناسك حج زمينه مناسبي را براي گسترش رفتارهاي مهرورزانه و محبت كردن به ديگران توسط حج‏گزار فراهم مي‏كند. همدلي و همدردي در اين سفر معنوي ـ عبادي، بيش از گذشته نمود پيدا مي‏كند. به گونه‏اي كه حج‏گزار بسياري از رفتارهاي نابهنجار و غيراخلاقي را كنار مي‏گذارد و به كنترل دروني دست يافته و با الگو گرفتن از نمادهاي حج درصدد تقويت خويشتن‏داري است.

One of the important subjects of speculation in psychology of religion is the role of religion and religiosity in manʹs life. The role and influence which hajj (pilgrimage), which represents one of examples and symbols of Islam, has on manʹs psychological aspects (i.e. cognitive, emotional, and behavioral) is one of the issues worthy of research. The exposition of the effects and benefits of abiding by religious doctrines, including pilgrimage rites, makes the idea of defending religion and religiosity more appealing and acceptable. Attempting to study the role of one of the religious doctrines -- i.e. pilgrimage -- in the improvement of behavior and the reduction of abnormalities, the present paper analyzes pilgrimage rites and their effects on the pilgrimʹs behavioral aspect. The research uses descriptive-analytic method and the research is based on Islamic resources and psychological findings. Pilgrimage rites prepare good grounds for pilgrims to developa feeling of love and affection for others. Intimacy and sympathy characterize this spiritual and devotional journey in which pilgrims give up many abnormal and undesirable behaviors, keep their self-control and try to strengthen their self-control by abiding by the pilgrimage patterns.