جمع آوري و ارزيابي تنوع مورفولوژيكي ژنوتيپ هاي گل‎محمدي ايران

Collection and Evaluation of Morphological Diversity of Damask Rose Genotypes of Iran

ذخاير توارثي پايه‌هاي اساسي برنامه‌هاي اصلاحي گياهان بوده و مخزن ژني براي اصلاح ارقام با ويژگي‎هاي مطلوب را فراهم مي‌كنند. در اين بين شناسايي دقيق ژنوتيپ‎ها پيش نياز بهره‎برداري كامل از آن محسوب مي‌شود. در اين تحقيق پاجوش‌هاي26 ژنوتيپ گل‎محمدي جمع‎آوري شده از مناطق عمده كشت و پرورش آن در ايران (استان‎هاي فارس، اصفهان، كرمان، آذربايجان¬شرقي و خراسان رضوي) در ايستگاه تحقيقات گروه علوم باغباني دانشگاه تهران در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي كاشته شدند. در طي دو سال تعداد 50 صفت كمي و كيفي در اين گياهان مورد ارزيابي قرار گرفتند. بر اساس نتايج تجزيه واريانس داده‎ها غالب صفات مورد بررسي در محدوده ژنوتيپ‎ها معني‎دار بودند و ژنوتيپ‎ها بر اساس تجزيه آماري خوشه‎اي به روش وارد در فواصل اقليدسي محاسبه شده در 7 گروه قرار گرفتند. 14 ژنوتيپ در گروهي واحد قرار گرفتند كه نشان‎دهنده نزديكي ژنتيكي تعداد زيادي از ژنوتيپ‎هاي گل‎محمدي جمع‎آوري شده از استان‎هاي فارس، اصفهان و كرمان مي‌باشد. ژنوتيپ‎‎هاي آذربايجان شرقي نيز گروهي مستقل را تشكيل دادند. از بين ديگر ژنوتيپ‌ها يك ژنوتيپ پاكوتاه (3 Gاز تهران) و يك ژنوتيپ با تعداد خار كم (24 Gاز خراسان رضوي) در گروه‎هايي مستقل قرار گرفتند. مقايسه بين انحراف ميانگين صفات كمي گروه‎هاي حاصل از آناليز خوشه‎اي از ميانگين كل هر صفت و نتايج حاصل از مقايسه جمعيت‎ها تأثير حضور برخي از ژنوتيپ‎ها را در متمايز شدن نمونه‌هاي برخي از استان‎ها مشخص كرد. مطالعه حاضر افق‎هاي تازه‎اي را در ارتباط با ذخيره توارثي گل‎محمدي در ايران نشان داد كه مي‎تواند در برنامه‎ريزي‎هاي اصلاحي آن مورد توجه قرار گيرد.

Genetic resources constitute the building blocks of crop improvement programs. These provide the basic raw material as well as reservoir of genes for breeding high- quality cultivars. Characterization of germplasm is the prerequisite for subsequent utilization of the resources. In this study, suckers of twenty six Damask rose genotypes {Rosa damascena Mill.) were collected from some of the most important cultivation regions of Iran (Fars, Isfahan, Kerman and Azarbiejan provinces). These genotypes were planted at the Horticultural Research Center, University of Tehran based upon a complete randomized block design. For 2 years, 50 quantitative and qualitative morphological traits were evaluated to characterize the phenotypic variability. Analysis of variance revealed significant differences of characters accounting to the genetic variation in this species. Cluster analysis, using Wardʹs Method separated genotypes into 7 groups according to Squared Euclidian Distances. Fourteen genotypes stood in the first group indicating the high similarity of the most studied genotypes. These genotypes were mainly from Kerman, Fars and Isfahan provinces. However genotypes from East Azarbiejan formed a distinct and separate group. Within other genotypes, one with unique bushy growth habit (G3 from Tehran) and one with few prickles (G24 from Khorasan Razavi) were identified. Comparing mean deviation of quantitative traits of recognized groups in cluster analysis and regionsʹ comparison results revealed the weight of some distinct genotypes in making some provinces distinguishable for some traits. This study provided new insight into the germplasm of Damask roses in Iran being valuable for the design of constructive breeding programs.