بررسي ويژگي هاي سيتوژنتيكي برخي از توده هاي پياز مورد كشت در ايران

Studies on Cytogenetical Specificity of a Few Masses of Cultivated Domestic Onion in Iran

پياز خوراكي (Allium cepa L.) يكي از محصولات مهم و استراتژيك بوده كه با توجه به اهميت اين محصول در ايران انجام يك بررسي جامع در تعيين خصوصيات سيتوژنتيكي توده‎هاي مربوطه امري اجتناب‎ناپذير است. لذا، ده توده پياز بومي مورد كشت در سطح كشور شامل: سفيد كاشان، قرمز آذرشهر، درچه اصفهان، سفيد قم، قولي قصه زنجان، محلي ياسوج، هرسين، اسحاق‎آباد نيشابور، ابركوه يزد، رامهرمز، در مقايسه با دو رقم خارجي شامل: تگزاس ارلي گرانو و سوييت اسپانيش انتخاب و ويژگي‎هاي سيتولوژيكي آنها شامل: تعداد كروموزوم، طول بزرگ‎ترين و كوچك‎ترين كروموزوم، نسبت طول بزرگ‎ترين به كوچك‎ترين كروموزوم، ميانگين نسبت بازوي بلند به كوتاه، ميانگين نسبت بازوي كوتاه به بلند، ميانگين طول كروموزوم‎ها و تقارن كاريوتيپي در هر رقم مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه، عدد پايه كروموزومي در همه توده‎هاي مورد بررسي X=8 و تعداد كروموزوم 2n=2x=16 بوده و كروموزوم‎هاي ژنوم دوازده توده مورد مطالعه از نوع متاسانتريك، ساب متاسانتريك و ساب تلوسانتريك مي‎باشند. تجزيه، كاريوتيپي توده‎ها نيز با استفاده از پارامترهاي طول نسبي كوتاه‎ترين كروموزوم (S%)، شكل كلي كاريوتيپ TF%)) و اختلاف دامنه طول نسبي كروموزوم DRL)) تعيين شد. شكل كلي كاريوتيپ‎ها حاكي از تقارن نسبي هر دوازده توده است. بررسي طول نسبي كوتاه‎ترين كروموزوم S%)) و اختلاف دامنه طول نسبي كروموزوم (DRL) نشان داد، با توجه به فاكتور طول نسبي كوتاه‎ترين كروموزم توده‎هاي رامهرمز و سفيد كاشان به ترتيب داراي نامتقارن‎ترين كاريوتيپ مي‎باشند و توده‎هاي هرسين و قرمز آذرشهر به ترتيب داراي متقارن‎ترين كاريوتيپ هستند. همچنين، به لحاظ اختلاف دامنه طول نسبي كروموزم نيز توده‎هاي هرسين و سفيد كاشان داراي نامتقارن‎ترين كاريوتيپ و توده‎هاي رامهرمز و تگزاس ارلي گرانو داراي متقارن‎ترين كاريوتيپ مي‎باشند. البته، ساير توده‎هاي مورد آزمون در حد واسط اين دو طيف واقع شدند. همچنين، با توجه به مطالعات انجام شده توده‎هاي درچه اصفهان، سفيد كاشان، قولي قصه، محلي ياسوج، رامهرمز و اسحاق‎آباد نيشابور داراي ماهواره كوچك بودند كه مشابه رقم خارجي تگزاس ارلي گرانو بود و توده‎هاي ابركوه، سفيد قم، هرسين و قرمز آذرشهر داراي ماهواره بزرگ‎تر و مشخص‎تر بودند كه مشابه رقم خارجي يلو سوييت اسپانيش بود. همچنين، دياگرام مربوط به پراكنش توده‎ها بر اساس دو مؤلفه A1 و A2، جمعيت‎هاي مورد بررسي را در سه گروه متمايز قرار داد كه اين امر مويد نتايج حاصل از تجزيه خوشه‎اي بود.

Onion is one of the important strategic crop plants of a highly valuable nutritional food source, consumed almost around the whole world. Thus, the genetically oriented studies around the plant are valuable and inevitable. For a following of these studies, some onion masses from various regions throughout Iran, including: Kashan-White, Azarshahr-Red, Isfahan-Dorcheh, Ghom-White, Zanjan-Gholigheseh, Yasouj-Local, Herssin, Nishabour-Ishaghabad, Yazd-Abarkoh, Ramhormoz against two important commercial varieties, Texas-Early-Grano, and Yellow-Sweet-Spanish were taken into consideration. The obtained results were Arc Signed and, then subjected to DMRT- analysis and as well to cluster analysis according to Wardʹs Minimum Variance Method, using the cluster procedure of SAS computer software. The base chromosome numbers were=8 for the studied masses in which number of chromosomes, Length of the longest chromosome, length of the shortest chromosome, longest/shortest length ratio, average of long arm/short arm ratio, as well as the average of chromosome ratios were recorded. The types of chromosomes were found to be Meta-Centric, Sub-Meta-Centric and sub-Telo-Centric. A comparison of the relative length of the shortest chromosome (S %) showed that whereas Kashan-White and Ramhormoz masses, had the more symmetric karyotype respectively, Azarshahr- Red and Herssin were respectively of the lesser symmetric karyotype. A comparison of Differences in Relative Length (DRL) revealed that, Kashan-White and Herssin masses are of the more symmetric karyotype respectively, while Ramhormoz and Texase-Erly-Grano are respectively of a lesser symmetric karyotype. Also, in this study it was shown that Isfahan-Dorcheh, Kashan-White, Zanjan-Gholigheseh, Yasouj-Local, Ramhormoz and Nishabour-Ishaghabad masses carry, Micro Satellites that are similar to those in Texas-Early-Grano massesʹ and Yazd-Abarkoh, Ghom- White, Herssin and Azarshahr-Red masses possess, Macro Satellites similar to those in Yellow-Sweet-Spanish masses. According to the dispersion diagram, based on Ai (Intra Asymmetry Chromosomal Index) and A2 (Inter Asymmetry Chromosomal Index), the masses were grouped into two distinct classes, as in confirmation with the results of Cluster Analysis.