بررسي وضعيت ناسازگاري و عقيمي در چهار رقم زردآلوي تجاري ايران

بررسي وضعيت ناسازگاري و عقيمي در چهار رقم زردآلوي تجاري ايران

زردآلو (Prunus armeniaca L.)، از جايگاه خاص در صنعت ميوه‌كاري ايران برخوردار است. از مشكلات اساسي در توليد زردآلو مي‌توان به بي نظمي باردهي و عملكرد پايين آن اشاره كرد كه از جمله علل آن خودناسازگاري و عقيمي گل‌هاي آن است. در اين آزمايش سعي شد وضعيت ناسازگاري و عقيمي در 4 رقم زردآلوي تجاري ايران در شرايط آب و هوايي كرج به روش گرده‌افشاني كنترل شده و بررسي درصد تشكيل ميوه در سه دوره شمارشي (10، 30 و 60 روز بعد از گرده‌افشاني) و همچنين ارزيابي طول و قطر مادگي و بررسي جوانه‌زني دانه گرده آنها تعيين شود. اين پژوهش به صورت آزمايش فاكتوريل و در قالب طرح كاملا تصادفي و به شكل تلاقي‌هاي داي آلل كامل انجام پذيرفت. نتايج بررسي جوانه‌زني دانه گرده نشان داد كه نر عقيمي در ارقام مورد مطالعه وجود ندارد. داده‌هاي مربوط به تشكيل ميوه در سه دوره شمارشي جمع‌آوري و بر اساس داده‌هاي هر دوره، فنوتيپ‌هاي ناسازگار و وضعيت عقيمي تعيين شد. اندازه‌گيري طول مادگي و قطر تخمدان در جوانه‌هاي گل در مرحله بالوني نيز اين موضوع را تاييد كرد. بر اساس داده‌هاي حاصل از مرحله دوم شمارش ميوه، مشخص شد تمام ارقام مورد بررسي خودناسازگارند اما بين آنها ناسازگاري كامل مشاهده نشد. بر اساس نتايج محاسبه درصد ميوه در مراحل اول و سوم به نظر مي رسد در دو رقم شاهرودي و نصيري ماده عقيمي و نقص كيسه جنيني وجود داشته باشد به طوري كه ريزش ميوه در اين ارقام از شدت بيشتري برخوردار بود. اثرات ساده مربوط به نوع والد گرده‌دهنده در تشكيل ميوه اوليه معني‌دار نشد اما اثر متقابل دانه گرده و طول مادگي در سطح پنج درصد معني‌دار شد. در كل هر چهار رقم مورد بررسي خود ناسازگار تشخيص داده شدند و عقيمي مادگي در ارقام نصيري و شاهرودي بيشتر از دو رقم ديگر مشاهده شد و به نظر مي‌رسد كه رقم جهانگيري فاقد عقيمي مادگي باشد. نر عقيمي در هيچكدام از ارقام مشاهده نشد.

Apricot (Prunus armeniaca), palys an important role in fruit production industry in Iran. Irregular set of fruit, caused by either sterility of flower organs or incompatibility has been the main problem in apricot production over the years. In this study, it has been attempted to determine these phenomena for four apricot cvs. namely ‘Shahroodi’, ‘Nasiri’, ‘Jahangiri’ and ‘Noori’ through the methods of controlled pollination, study of fruit set (percentagewise) within three dates (10, 30, 60 days after pollination), an evaluation of pistil length and diameter, as well as study of pollen germination were carried out in Karaj climatic conditions. The experiment was conducted in the frame work of a factorial one in CRD with diallele crosses. The results of pollen germination revealed that there was not any male sterility evident in the cultivars. Three dates were considered for an assessment of fruit set (percentage wise) according to natural abscission of fruitlets. Initial fruit set for ‘Jahangiri’ was high enough, suggesting not any female sterility. The data from pistil length and diameter at ballon stage of flowers also confirmed these results. Fruit set at second stage (30 days after full bloom) showed that all the four cvs. were prone to be self-incompatible but not reciprocally cross-incompatible. ‘Shahroodi’ and ‘Nasiri’ with poor fruit set at stages 1 and 3, were considered to suffer from female sterility and embryo sac abnormality. To some extent, pollen germination test proved that none of the four examined cvs. were suffering from male sterility in the process of pollination. Interaction effect of pollen × pistil was significant showing different behaviors of pollen type for germination and growth conditions provided by different pistils. All four cultivars were self-incompatible and as for ‘Shahroodi’ and ‘Nasiri’ the female sterility was observed as higher than that of other cultivars. Cultivar ‘Jahangiri’ did not suffer from female sterility.