بررسي تنوع ژنتيكي و تجزيه به مولفه‌هاي اصلي براي صفات مورفولوژيك و فنولوژيك در تعدادي از ژنوتيپ‌هاي خلر (Lathyrus sativus)

Genetic Variation and Principal Component Analysis for Morphological and Phenological Traits in some Grasspea (Lathyrus sativus) Genotypes

تنوع ژنتيكي 20 ژنوتيپ خلر بر پايه صفات مورفولوژيكي و فنولوژيكي در سال زراعي 86-85 بررسي شد. بعد از انجام آزمون نرماليته، داده‌ها در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكرار تجزيه آماري شدند و براي مقايسه ميانگين از آزمون دانكن استفاده گرديد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه بين ژنوتيپ‌ها از لحاظ اغلب صفات مورد مطالعه اختلاف بسيار معني‌داري وجود داشت. ضرايب همبستگي نشان داد كه عملكرد اقتصادي بيشترين همبستگي فنوتيپي مثبت و معني‌دار را به ترتيب با صفات وزن كل غلاف، وزن بوته هنگام برداشت دانه و تعداد غلاف در كپه داشت. عملكرد بيولوژيك بيشترين ضرايب همبستگي فنوتيپي مثبت و معني‌دار را به ترتيب با صفات وزن بوته هنگام برداشت دانه، وزن كل غلاف، وزن پوسته و تعداد كل غلاف در كپه داشت. نتايج تجزيه عليت نشان داد كه صفات وزن كل غلاف و وزن بوته به دليل دارا بودن اثر مستقيم مثبت و قابل توجه و همچنين بالا بودن اثر غير مستقيم از طريق صفات ديگر مي‌توانند به ترتيب به عنوان معيار گزينش در جهت اصلاح براي افزايش عملكرد اقتصادي و بيولوژيك در خلر مطرح گردند. نتايج تجزيه به مولفه‌هاي اصلي نشان داد كه مولفه‌هاي اول و دوم 1/69 درصد از تغييرات كل واريانس را توجيه مي‌نمايند. دندروگرام حاصل از تجزيه خوشه‌اي 3 گروه را نشان داد: در گروه اول 16 ژنوتيپ (G1-G16)، گروه دوم 3 ژنوتيپ (G17-G19) و گروه سوم ژنوتيپ G20 قرار گرفتند. اين گروه بندي ژنوتيپ‌ها با نتايج حاصل از تجزيه به مولفه‌هاي اصلي كاملاً مطابقت داشت.

Genetic variation of 20 genotypes (15 exotic collected from ICARDA, and 5 endemic collected from various regions of Iran: Ardebil, Oshnaviyeh, Qazvin, Shahre Kord and Mashhad) were studied during the 2007-2008 growing season, using morphological and phenological traits. The resultant data were examined for normality test and were then analyzed according to randomized complete block design (RCBD) with 3 replications. Mean comparisons were carried out, using Duncans test. ANOVA showed high significant between-genotypes differences for the most traits studied. The economic yield showed the most significant positive correlations with total pod weight, plant weight during seed harvest and total pod numbers. The same correlations were true between biologic yield and plant weight during seed harvest, weights of total pod and cortex and total pod numbers. Moreover, harvest index showed the most significant positive correlations with economic yield, total pod numbers and weight, and hundred pod weight. Path analysis indicated that the plant weight during seed harvest had a direct and positive effect on either economic yield or biologic yield. The results suggested that breeding strategies for increasing seed yield in Lathyrus should consider the presence of plant weight during seed harvest and for increasing biologic yield should consider the presence of totai pod weight. The principal component analysis (PCA) showed that the first 2 components accounted for the 69.1% of total variations. Euclidean distance and group average linkage (UPGMA) phenogram constructed on the basis morphological and phenological data distance showed 3 major clusters. The first comprised of 16 genotypes (G1-G16), the second contained 3 genotypes (G17-G19), while G20 genotype was separated by the third cluster. The resulting genotypes arrangement was fully fited with that obtained from the PCA.