عصمت از زاويه وحدت

دستيابي به معرفت يقيني و رهايي از شك و ترديد در مسايل حياتي واعتقادي كه با عرصه‏هاي مختلف زندگي و سرنوشت ابدي انسان پيوند دارد و تامين كننده هدف آفرينش اوست، از ضرورت‏هاي بي بديل و آرمان‏ها و ايده‏ال‏هاي همگان است. عصمت فكري و عملي پيامبران و امامان عليهم‏السلام كه در فرهنگ شيعه بر آن تكيه شده، از جمله راهكارهاي اين معرفت يقيني است كه بدون آن ، امنيت فكري و قرار و آرامش روحي رواني ميسر نخواهد شد و همواره احتمال خلاف و خطاهاي عمدي و سهوي، روح و فكر انسان را مي‏آزارد. به همين دليل باور و پذيرش عصمت، مي‏تواند تكيه‏گاه مطمين وحدت ويكدلي فرقه‏هاي مختلف اسلامي باشد. عصمت، يعني هدايت و مديريت جامعه دست كم طي دوازده نسل پس از رحلت پيامبر)ص( توسط كساني كه از خطا و اشتباه مصون و محفوظاند و مصونيت گفتار و رفتار آنان را خداوند تضمين نموده است و مسلمانان بي هيچ دغدغه خاطري مي‏توانند و بايد سرنوشت دين و دنياي خود را بدانان بسپارند. اگر اين طرح الهي پذيرفته و عملي مي‏شد بسياري از شك و ترديدها و اختلاف‏ها و منازعات و ضايعات ميان فرقه‏هاي اسلامي مجال ماندگاري و چه بسا بروز ظهور نمي‏يافت. اما دريغ و درد كه اين طرح وارده تشريعي خداوند، چنان‏كه بايد تحقق نيافت و پيامدها و خسارت‏هاي اين تخلف، نه تنها دامنگير مسلمانان بلكه تمام بشريت گشت. بدون عصمت، وحدت فرقه‏هاي اسلامي هرچند به حكم عقل و نقل واجب و لازم است، اما در حد ضرورت‏هاي ثانوي مطرح بوده و هست و »الضرورات تتقدر بقدرها«. به نظر مي‏رسد تفكر عدالت تمام صحابه پيامبر)ص( كه نزد اهل سنت پذيرفته شده است و عدالت را هم در اين مورد به گونه‏اي مطرح مي‏كنند كه با عصمت آنان تفاوت قابل ذكري ندارد، تا حدودي ناشي از همين نياز معرفتي است و چنين خاستگاهي دارد. از اين زاويه و با توجه به شرايط كنوني و قطب‏بندي‏هاي فرهنگي و سياسي حاكم، به ويژه پتانسيل‏هاي انساني و فكري جهان اسلام بازكاوي عقلي و نقلي ادله عصمت در فضايي آرام و علمي و منطقي و به دور از تنش، تعصب و عوام زدگي در كسب معرفت يقيني و تامين نيازهاي تربيتي داراي ضرورت و كارايي فراوان است.