مقايسه تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده اسانس اندامهاي هوايي گياه Artemisia turcomanica Gand. در ساعت‌هاي مختلف تقطير

Comparison of chemical composition of the oils from aerial parts of Artemisia turcomanica Gand. at different distillation times

جنس Artemisia (درمنه) متعلق به خانواده Asteraceae مي‌باشد و در ايران 34 گونه دارد كه دو نوع آنها به نامهاي A. melanolepis Boiss. و A. kermanensis Podl. بومي ايران هستند. اين گياه در طب سنتي ايران و چين مورد توجه فراواني است. هدف اين تحقيق تعيين تركيب‌هاي شيميايي موجود در اسانس برگ در ساعت‌هاي مختلف تقطير و بررسي اسانس ساقه پس از چهار ساعت تقطير مي‌باشد. بنابراين تأثير زمانهاي مختلف جمع‌آوري بر تركيب‌هاي شيميايي اسانس برگ نيز مورد بررسي قرار گرفته است. تركيب‌هاي شيميايي تشكيل‌دهندة اسانس برگهاي گياه Artemisia turcomanica Gand. پس از يك، دو و سه ساعت تقطير توسط دستگاه كلونجر استخراج و به‌طور جداگانه نگهداري شده و توسط كروماتوگرافي گازي (GC) و كروماتوگرافي گازي متصل به طيف‌سنج جرمي (GC/MS) مورد بررسي قرار گرفت. به‌طور كلي 39 تركيب براساس ويژگي‌هاي طيف جرمي، ضريب بازداري و طيف NMR شناسايي گرديد. در اسانس جمع‌آوري شده پس از يك ساعت تقطير تركيب‌هاي لينالول (21%)، 8،1-سينئول (19%)، كامفور (17%) و سيس- كريزانتنيل استات (16%) بالاترين درصدها را دارا بودند و به‌طور كلي 30 تركيب شناسايي شد. نتايج آناليز GC/MS اسانس جمع‌آوري شده در ساعت دوم تقطير وجود 25 تركيب را نشان داد كه در ميان آنها اجزاي عمده سيس- كريزانتيل استات (24%)، بورنيل استات (15%)، لينالول (13%) و كامفور (3/9%) بودند. در اسانس حاصل در ساعت سوم تقطير 30 تركيب شناسايي گرديد كه در ميان آنها تركيب‌هاي عمده سيس- كريزانتيل استات (12%)، سلين- 11 ان- 4- آلفا- ال (7/8%)، بورنيل استات (8%)، سيس- جاسمون (4%) و كامفور (6/3%) بودند. در اسانس ساقة گياه 18 تركيب شناسايي شدند كه در ميان آنها سيس- كريزانتيل استات (29%)، بورنيل استات (19%)، كامفور (9%) و 8،1-سينئول (9/6%) تركيب‌هاي عمده بودند. در مقايسه ميان تركيب درصد اجزاء تشكيل‌دهندة اسانس برگ ديده شد كه در ساعت اول تقطير، مونوترپن‌ها بالاترين درصدها را دارا هستند (7/86%)، در صورتي كه در ساعت‌هاي دوم و سوم اين ميزان به‌ترتيب به 7/72% و 2/38% كاهش مي‌يابد. در مقابل، ميزان سزكويي‌ترپن‌هاي اكسيژن‌دار در ساعت سوم به بيشترين مقدار خود مي‌رسد.

Artemisia genus belongs to Astraceae family with 34 species in Iran which two species, A. melanolepis Boiss. and A. kermanensis Podl, are endemic. In Iran and China this plant is highly noteworthy in traditional medicine. The purpose of this study is to determine the chemical composition in essential oil of Artemisia turcomanica Gand. Leaves after different hours of distillation and also identify essential oil composition of Artemisia turcomanica Gand. stems after four hours distillation. The essential oils of Artemisia turcomanica Gand. leaves were extracted after one, two and three hours of distillation by Clevenger apparatus and were analyzed by gas chromatography (GC) and gas chromatography/mass spectrometry (GC/MS). Generally, thirty-nine volatile components were identified on the basis of mass spectra characteristics, retention indices and 13CNMR spectroscopy. Thirty compounds were identified after one hour distillation from which linalool (21%), 1,8- cineole (19%), camphor (17%) and czʹs-chrysanthenyl acetate (16%) were the major constituents. The results of GC-MS analysis of the essential oil after two hour distillation revealed the presence of twenty-five compounds from which the major constituents were cw-chrysanthenyl acetate (24%), bornyl acetate (15%), linalool (13%) and camphor (9.3%). After three hours, the analysis of the oil showed thirty compounds. The major constituents were c/s-chrysanthenyl acetate (12%), selin-11- en-4-a-ol (8.7%), bornyl acetate (8%), cw-jasmone (4%) and camphor (3.6%). Eighteen compounds were identified in the volatiles from the stems of A. turcomanica which were rich in c/s-chrysanthenyl acetate (29%), bornyl acetate (18%), camphor (9%) and 1,8-cineole (6.9%). The amount of oxygenated monoterpenes was the highest after one hour distillation (86.7%) which gradually decreased in the other two samples (72.7% and 38.2% respectively). In contrast, the content of sesquiterpenes and oxygenated sesquiterpenes increased in the last hour of distillation.