مطالعه كورتكس اووييدهاي آهن دار سازند شيشتو و بررسي نقش فعاليتهاي ميكروبي در تشكيل آنها

مطالعه كورتكس اووييدهاي آهن دار سازند شيشتو و بررسي نقش فعاليتهاي ميكروبي در تشكيل آنها

رسوبات آهن‌دار متعلق به دونين پسين و عمدتاً به سن فامنين در ايران مركزي داراي گسترش وسيعي است. طبقات آهن‌دار معمولاً واجد اووييد و آنكوييدهاي غني از آهن هستند و بدين علت به عنوان لايه‌هاي آهن‌دار اووليتي شناخته مي‌شوند. آهن عمدتاً به صورت هماتيت در سنگهاي گرينستون، پكستون و به ندرت در گلسنگها نهشته شده است. هماتيت به صورت پوشش خارجي ذرات مختلف اينتراكلست و بيوكلست و يا اووييدهاي از قبل تشكيل شده و همچنين به صورت ذرات پراكنده در ماتريكس سنگ ديده مي‌شود. اغلب دانه‌هاي آهن‌دار اووليتي داراي پوششي با لاميناسيونهاي هم مركز هستند كه بين آنها ميكرولامينه‌هايي از جنس رس و ذرات آلومينوسيليكات ديده مي‌شود. برخي لامينه‌ها به صورت موج‌دار (غير مسطح) و ناپيوسته (منقطع) بوده و داراي ضخامت 2 تا 5 ميكرون هستند و در واقع ظاهري شبيه رشد ميكروبي سازنده آنكوييدها دارند. لامينه‌هاي با شكلهاي لوله‌اي، چندين لايه از مراحل رشد ميكروبي را در اطراف هسته نشان مي‌دهند. ويژگيهاي ميكرومورفولوژيك و مينرالوژي دانه‌هاي اووليتي دلالت بر نقش اساسي عامل بيوژنيك در تمركز ذرات آهن به دور هسته دارد. اين عامل بيوژنيك مي‌تواند از طريق فرآيندهاي شيميايي و يا فيزيكي سبب جذب شيميايي آهن يا به تله انداختن ذرات آهن‌دار از آب دريا شود. علاوه بر وجود فعاليتهاي ميكروبي عامل مهم ديگر براي تشكيل اووييدهاي آهن‌دار، وجود Fe به ميزان كافي در محيط رسوب‌گذاري است كه منشا آن مي‌تواند مستقيماً از طريق فعاليتهاي ولكانيك زيردريايي بوده و يا از طريق هوازدگي و فرسايش سنگهاي آهن‌دار موجود در خشكي و حمل آن به حوضه رسوبي باشد.

Ferruginous shallow marine limestones of Late Devonian age -mainly Famennian- are widely distributed across central and eastern Iran. The iron, almost hematite, is concentrated in oolitic and skeletal grainstones, skeletal packstones and rarely in lime-mudstones. Hematite occurred as clay coatings on various allochems (ooids, bioclasts and intraclasts), and also as finely dispersed clays within micritic beds. Most grains are concentrically laminated with alternations on ferruginous clays and micro-laminae suggesting that the clays were syndepositionally formed on grain surfaces. The ferruginous beds are commonly associated with ooides and oncoides. The planar to wavy and sometimes discontinuous laminae with individual thickness of 2 to 5 ?m resemble oncolitic microbialites. The microbial tubules from laminae show several concentric layer of stepwise growth around a core. Micro-morphological and mineralogical characteristics suggest biogenic factors are essential for the formation of ferruginous grains.