بررسي عملكرد، صفات مورفولوژيكي و كيفيت علوفه در 19 اكوتيپ از گونه مرتعي Agropyron cristatum در شرايط كشت آبي و ديم در منطقه خجير تهران

Study of yield, morphological and quality traits of 19 ecotypes of Agropyron cristatum grown under optimum and dry conditions of Khojir, Tehran

به منظور بررسي عملكرد و كيفيت علوفه، 19 اكوتيپ از گونه مرتعي Agropyron cristatumدر دو آزمايش ديم و آبي در ايستگاه خجير تهران در طي سالهاي 85-1386 در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار كشت شدند و صفات، قدرت رويش بذر، ارتفاع، تاريخ گلدهي و گرده افشاني، عملكرد علوفه، و 5 صفت كيفي شامل: درصد قابليت هضم، درصد پروتيين خام، درصد كربوهيدرات هاي محلول در آب، الياف نامحلول در شوينده اسيدي (ADF) و خاكستر كل مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس مركب داده هاي دو آزمايش نشان داد كه تفاوت بين دو شرايط كشت براي عملكرد و صفات مورفولوژيكي در سطح احتمال 1% معني دار بود، ولي از لحاظ كيفيت علوفه تفاوتي بين دو محيط مشاهده نشد. به نحوي كه تفاوت بين اكوتيپ ها و اثر متقابل اكوتيپ در محيط براي كليه صفات معني دار بود. به طوري كه اكوتيپ‌هاي 8p208 (اصفهان) و 4p4056 (گرگان) به ترتيب با عملكرد 1240 و 1336 كيلوگرم در هكتار، در شرايط آبي و اكوتيپ‌هاي m619 و 4p4056 و m619 با عملكرد 791 تا 901 كيلوگرم در هكتار، در شرايط ديم نسبت به ساير اكوتيپ ها عملكرد بيشتري داشتند. در مجموع، در دو محيط، اكوتيپ هاي m1722 (گرگان)، 8p208 (اصفهان) و 4p4056 (گرگان) با ميانگين عملكردهاي 933 تا 1021 كيلوگرم در هكتار از كيفيت علوفه بهتري نيز برخوردار بودند و به عنوان اكوتيپ‌هاي مناسب براي علوفه كاري در مراتع و اراضي كم بازده مشابه شرايط آب و هوايي خجير در استان تهران پيشنهاد شدند. ضرايب همبستگي بين عملكرد علوفه با قدرت رويش بذر مثبت و معني دار بود. بنابراين كربوهيدرات هاي محلول در آب با قابليت هضم همبستگي مثبت و با درصد پروتيين خام همبستگي منفي و معني‌دار داشت. البته رابطه بين قابليت هضم و تركيبات فيبري از قبيل ADF و فيبر خام منفي و معني دار بود.

Abstract In order to determine the best genotype for range improvement in Tehran province, Iran, 19 ecotypes of Agropyron cristatum were sown using randomized complete block design with three replications under irrigation and dry land farming system during 2006- 2007. Data were collected and analyzed for dry matter (DM) yield, flowering and pollinating date, plant height and 5 quality traits as: dry matter digestibility (DMD), water soluble carbohydrates (WSC), crude protean (CP), total ash, and acid detergent fiber (ADF). The results showed significant difference at 1% level of confidence for yield and morphological traits while no significant differences were observed for forage quality under two different cultivation conditions. The difference between ecotypes and environment-ecotype interaction effecets were significant for all traits of the species. Ecotypes 208P8 and 4056P4 with average values of 1240 and 1336 Kg/ha had higher forage yield in irrigation condition while in dry land condition, forage yield of ecotypes 619M and 4056P4 with average values of 791 and 901 Kg/ha were maximum. According to the results, ecotypes 1722M (Gorgan), 208P8 (Esfahan) and 4056P4 (Gorgan) with average yield value were identified as the best ones for both yield and quality traits in studied cultivation conditions to be introduced for cultivation in dry land faming in Tehran province. DM yield had positive correlation with plant establishment. WSC had positive and negative correlation with DMD and CP, respectively. The relationship between DMD and ADF was negatively significant.