عوامل اقليمي موثر بر توليد علوفه مراتع استپي ندوشن در استان يزد

عوامل اقليمي موثر بر توليد علوفه مراتع استپي ندوشن در استان يزد

تداوم بهره برداري از مراتع خشك مستلزم شناخت روند تغييرات پوشش گياهي و عوامل موثر بر آن است. در جوامع گياهي اين مناطق از بين عوامل مختلف موثر در رشد و توليد گياهان مرتعي، بارندگي ضروري ترين و مهم ترين شاخص اقليمي به‌شمار مي آيد. اين مطالعه طي 9 سال (1386- 1378) و با هدف بررسي تاثير نوسان بارش، دما و سرعت باد بر توليد گونه هاي مهم گياهي، در مراتع استپي يزد واقع در منطقه ندوشن انجام شد. به اين منظور هر ساله توليد گياهان به روش نمونه گيري مضاعف و با استفاده از پلات هاي ثابت و تصادفي اندازه گيري شد. آمار بارندگي، دما و سرعت باد نيز از ايستگاه كليماتولوژي موجود در منطقه تهيه شد. رابطه بين مقادير توليد و متغيرهاي اقليمي اندازه‌گيري شده به وسيله تجزيه چند متغيره افزونگي (RDA) در نرم افزار CANOCO 4.0 تجزيه و تحليل شد. نتايج نشان داد محور اول RDA همبستگي معني داري با دماي ارديبهشت، بارش دي ماه و دوره آذر تا اسفند دارد. گونه هاي sieberi Artemisia و Iris songaricaبا اين محور همبستگي نشان دادند. در حالي كه محور دوم RDA نيز با دماي تير ماه و بارش پاييز و بهار همچنين توليد گونه هاي Eurotia ceratoides، Stipa arabica و Stachys inflata همبستگي معني‌داري داشت. از بين متغيرهاي اقليمي، ميزان سرعت باد با هيچ يك از محورها همبستگي نشان نداد. واژه هاي كليدي: رشد نامناسب، عوامل محيطي، شادابي، آتريپلكس كانسنس، حسين آباد حپشلو.

Abstract Understanding vegetation dynamics of arid rangelands is a prerequisite for their proper management. Rainfall is the most crucial environmental factor for range plant growth and forage production in vegetation communities of such regions. This study was conducted in the Nodoushan steppe rangelands over nine years (2000-2008) to assess the effect of variability in meteorological factors including rainfall, temperature and wind velocity on forage production of dominant range plant species. Seven dominant plant species were selected and every year their forage productions were estimated using double sampling method in both permanently and randomly located plots. Data on precipitation, temperature and wind velocity were collected from nearby climatological stations. Relationships between meteorological factors and annual forage production of different species were analyzed using multivariate method of Redundancy Analysis (RDA) in CANOCO 4.0 software. Results showed that RDA axis 1 is highly associated with temperature in May and rainfall in January and December to March. The species correlated to this axis were Artemisia sieberi and Iris songarica. While RDA axis 2 showed significant correlations with temperature in July and rain in autumn and spring as well as forage production of Eurotia ceratoides, Stipa arabica and Stachys inflata. Wind velocity had no significant correlation with any of RDA axes. Key word: Range plant forage production, meteorological factors, multivariate analysis, RDA, Nodoushan rangeland.