تعيين اثر ژن و قابليت تركيب پذيري در كنترل صفات زودرسي و عملكرد در برنج

تعيين اثر ژن و قابليت تركيب پذيري در كنترل صفات زودرسي و عملكرد در برنج

اثر تركيب پذيري عمومي و خصوصي و نحوه عمل ژن ها براي صفات زودرسي و عملكرد بوته در پنج ژنوتيپ برنج با استفاده از طرح تلاقي داي آلل يكطرفه مورد مطالعه قرار گرفت. ژنوتيپ هاي برنج شامل حسني، ديلماني، شصتك محمدي، سنگ طارم و دايي شصتك مي باشند. بذر 10 هيبريد نسل F1 به همراه پنج والد آنها در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در بهار سال 1384 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري كشت گرديد. نتايج نشان داد كه بين تركيب پذيري عمومي و خصوصي ژنوتيپ ها از نظر صفات مورد مطالعه اختلاف معني داري وجود دارد، اين مطلب بدين معني است كه هر دو نوع اثر ژن (افزايشي و غير افزايشي) در توارث اين صفات وجود دارد. همچنين با برآورد نسبت واريانس GCA به SCA مشخص شد كه در توارث صفات زودرسي و عملكرد بوته واريانس غير افزايشي ژن ها نقش بيشتري داشته و توارث پذيري خصوصي كمتري دارند. در نتيجه روش اصلاحي گزينش براي اين صفات موفقيت آميز نخواهد بود. بنابراين اين صفات در رابطه با توليد واريته هيبريد و استفاده از پديده هتروزيس مي توانند مهم باشند. در اين مطالعه تجزيه و تحليل گرافيكي نشان داد كه زودرسي تحت تاثير اثر فوق غالبيت ژن ها قرار دارد، زيرا خط رگرسيون از نقطه منفي (64/6- = a) محور Wr را قطع كرده است. بررسي تركيب پذيري عمومي والدين نشان داد كه رقم دايي شصتك بهترين تركيب شونده عمومي براي عملكرد بوته مي باشد.

Five rice genotypes (Hassani, Dailamani, Shastak-mohammadi, Sange-tarom and Daei-shastak) and their 10 hybrids obtained through half a diallel set were evaluated for combining ability and gene effects studies of early maturity and yield traits. Single seedlings of each entries were transplanted at 20×20 cm spacing in 2×4 plots using a randomized block design with three replications during 2004-2005 at research station of Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University. General combining ability (GCA) and specific combining ability (SCA) were calculated for these agronomic traits. The results showed significant difference between general (GCA) and specific combining ability (SCA) for the investigated characters. This indicates the role of additive and non-additive gene effects in inheritance of the traits. Also the results showed that selection for early maturity and yield characters can’t well succeed, because of there were a high amount of non-additive gene effects in the genetic variance. Thus, these characters were important for production of hybrid variety and application of heterosis. In this study, investigation of graphic Wr-Vr analysis for early maturity indicated overdominance effect because the regression line intercepted the Wr axis at negative point (a = -6.64). The GCA effects of each parent for these traits showed that the Daei-shastak is good general combiner for yield.