بررسي آموزه‌ي اثر دوگانه و نقش قصد در قضاوت اخلاقي

پژوهش‌ها و نظريه‌‌هاي اخلاقي، نقش نيت فرد را در قضاوت اخلاقي درباره‌ي اعمال او مهم مي‌شمارند. آموزه‌ي اثر دوگانه از قواعد اخلاقي است كه در بحث‌هاي پزشكي مانند مراقبت‌هاي پايان حيات و سقط جنين بين آسيب عمدي و پيش‌بيني شده تمايز مي‌گذارد؛ اولي را غير مجاز و دومي را در شرايطي مجاز مي‌داند. پژوهش حاضر با هدف بررسي نقش قصد عامل در قضاوت درباره‌ي اعمال او، و فراهم آوردن شواهد تجربي براي آموزه‌ي مذكور انجام شد. 200 دانشجو درباره‌ي اخلاقي بودن يكي از دو موقعيت داوري كردند. در موقعيت نخست، كشتن يك نفر وسيله‌ي نجات جان پنج نفر است. در موقعيت ديگر، كشته شدن يك نفر پيامد جانبي نجات جان پنج نفر است. داده‌ها با شاخص‌‌هاي آماري شامل فراواني، ميانگين، و تحليل واريانس با استفاده از نرم‌افزار آماري SPSS‌ نسخه 16 تجزيه و تحليل شد. تحليل داده‌ها نشان داد پاسخ آزمودني‌ها به‌طور چشمگيري در دو موقعيت متفاوت بود. در موقعيت نخست بيش‌تر شركت‌كنندگان (3/62 درصد)، اقدام كشتن را غيراخلاقي دانستند اما در موقعيت دوم اكثر شركت‌كنندگان (6/60 درصد)، اقدامي كه به كشته شدن يك نفر مي‌انجامد را اخلاقي قلمداد كردند. يافته‌‌هاي پژوهش حاضر، نقش نيت را در قضاوت اخلاقي برجسته ساخت و شاهدي تجربي در حمايت از آموزه‌ي اثر دوگانه فراهم آورد. اين پژوهش نشان داد آن‌چه نظريه‌پردازان درباره‌ي نقش قصد در قضاوت اخلاقي بيان مي‌كنند با شمّ اخلاقي افراد عادي مطابقت دارد.