نقد و ارزيابي وظيفه‌گرايي

مكتب وظيفه‌گرايي يكي از مكاتب اصلي مطرح در فلسفه‌ي اخلاق پزشكي است كه مي‌توان با بررسي و شناخت دقيق آن، راه حل هاي بيش‌تري در مورد چالش هايي كه اخلاق پزشكي با آن روبه رو است، به‌دست آورد. در فلسفه‌ي اخلاق، وظيفه گرايي به آن دسته از نظرياتي اطلاق مي‌شود كه مطابق آن‌ها ملاك درستي و نادرستي عمل، قطع نظر از ميزان سود و به‌طور كلي نتايج و پيامدهاي آن منوط به خود عمل و ويژگي‌هاي آن است؛ به‌عبارت ديگر، وظيفه گرايان معتقدند كه انجام افعال اخلاقي، قطع نظر از نتايجي كه به بار مي‌آورند، براي انسان الزامي است و اين الزام در خود افعال قرار دارد و نه اين‌كه مترتب بر فعل و موخر از آن باشد (مانند غايت‌گرايي). غايت گرا همواره به نتايج فعل خويش و وظيفه‌گرا همواره به وظيفه ي خود مي انديشد. در اين مقاله برآنيم تا با نظر اجمالي بر وظيفه گرايي و دو شاخه ي اصلي آن، وظيفه گرايي عمل نگر و وظيفه گرايي قاعده نگر، به نقد و ارزيابي آن‌ها بپردازيم. در فلسفه‌ي اخلاق، به‌طور كلي، نظريات وظيفه-گرايانه به مراتب كم‌تر از نظريات غايت گرايانه مورد انتقاد قرار گرفته اند، چرا كه نقد اين‌گونه نظريات دشوارتر از نقد نظريات غايت-گرايانه است.