بررسي تطبيقي عرفان ايراني با اديان و مكتب هاي فلسفي و عرفاني هند

A Comparative Study of the Iranian Mysticism with the Indian Religions and Philosophical-and-Mystical Movements

آميختگي و ارتباط فرهنگي دو تمدّن باستاني ايران و هند ، نكته اي غير قابل انكار است. از جمله نكات بسيار مهم و قابل تامّل ، بررسي تطبيقي عرفان ايراني با مكتب ها و اديان عرفاني و فلسفي هند است . مسلماً هدف ما در اين مقاله اين نيست كه ريشه عرفان ايراني را در آداب و آيين هاي هندي بجوييم ، بلكه مقصود اين است كه با روشي علمي و مستند، تشابهات بين عرفان ايراني و آداب و آيين هاي موجود در مكاتب و اديان هند را به گونه اي تطبيقي و علمي، مورد بررسي و مقايسه قرار دهيم. از بررسي و مطالعه دقيق متون و كتب هندي، مانند «بهگودگيتا، مها بهاراتا و اوپا نيشاد» و نيز كتب صوفيانه فارسي مي توان تشابه فراواني را در جنبه ها و روش هاي تربيتي و سير و سلوك مشاهده نمود كه مهم-ترين موارد و مباحث را از نظر تطبيقي مي-توان در موضوعات زير خلاصه نمود: اهميّت و ارزش وجود انسان، عشق و معرفت، تعدّد منازل و مقامات سلوك، ارزش و اهميّت مقام دل ، ارزش مقام پير و مرشد، زهد و رياضت، مبارزه با نفس، نظريه فنا و ... .

No one can deny the blending and cultural communication between the two ancient civilizations of Iran and India* A very important point to consider is the comparative study of the Iranian mysticism with the Indian religions and philosophical- and-mystical movements. The aim of this paper is not to seek the origin of the Iranian mysticism in the Indian rituals; the goal, however, is to examine the similarities between the Iranian mysticism and the existing rituals and creeds in the Indian religions and movements in a scientific and well- documented way. By a careful examination of the Indian books and texts such as Bhagavadgita , Mahabharata and Upanishad, and also Persian mystical books, one can find lots of similarities between educative and mental-journey aspects and methods. From a comparative viewpoint, the most important points could be summarized as: the significance and value of humanʹs existence, love and insight, plurality of comportmentʹs stages and positions, the value of the heartʹs position, the importance of the sage and the preceptor, piety and asceticism, fighting against the self, perdition theory, and so on.