نقش قرارداد در تقوم مباني دانش از ديد تجربه‌گرايان جديد

نقش قرارداد در تقوم مباني دانش از ديد تجربه‌گرايان جديد

ظاهراً پوانكاره نخستين‌ كسي است كه در دوره معاصر، به اهميت قراردادها در تقوم مباني دانش اشاره كرده (و با در نظر داشتن تقسيم‌بندي‌هاي كانتي)، به اين راي رسيده است كه اصول موضوعه و قضايايي كه در مباني علوم قرار گرفته‌اند، نه حقايقي پيشيني نه حقايقي تجربي را بيان مي‌كنند، بلكه صرفاً «قرارداد» هستند. اين سخن در فلسفه علم معاصر تاثير بسيار ‌گذاشته و توجه انديشمنداني چون شليك، كارنپ و كواين را به خود معطوف كرده است. از ديد اين انديشمندان، پرسش اصلي اين است كه: چگونه مباني دانش كه به شكلي قراردادي انتخاب مي‌شود، به تقوم دانشي تجربي در مورد جهان طبيعي مي‌انجامد؟ دانشي كه ادعاي انطباق با واقعيت عيني و امور جهان خارج را دارد؟ در اين مقاله، با نگاهي به آراي اين انديشمندان، در پي پاسخ دادن به اين پرسش هستيم كه تاثير قراردادها بر شكل‌گيري ساختارهاي علمي، بر تلقي ما از ارتباط اين ساختارها با واقعيت‌ها يا واقعيت جهان چه اثري مي‌گذارد. با اين تعبير، تحليل مفهوم قرارداد اصولاً، ما را به تامل در باب مفاهيم و ساختار نحوي زبان (در اصل، ساختار منطقي آن) و چند و چون ارتباط آنها با واقعيت وا مي‌دارد؛ زيرا علم را مي‌توان شيوه‌اي براي مدل‌سازي روابط موجودات جهان، در زبان و بر اساس قواعد زباني دانست.

It appears that it was only Poincare who pointed out the role of convention in constitution of the foundation of science, in the contemporary era. He remarked that the axioms and theorems laid down as the foundations of sciences neither represent a priori truths, nor empirical ones, but rather they are rooted in the conventions. Following his trace, philosophy giants of the century like Schlick, Carnap and Quine ask about taking conventions as constituents of the basis of the sciences. This makes these empirical sciences correspond to the external world state of affairs and claim objectivity. Thus, after these thinkers, the leading question of this paper would be: what is the influence of conventions on our explanation of the connection between scientific theories and the reality.