تحليل نظام تقسيم سياسي فضا در ايران

تحليل نظام تقسيم سياسي فضا در ايران

تقسيمات كشوري همان طوري كه از نام آن مشخص است به فرايند تقسيم بندي فضاي كشور به واحدهاي كوچكتر، براي سهولت اداره آن و تامين امنيت و بهبود اوضاع اجتماعي اقتصادي، اطلاق مي شود. در واقع تقسيمات كشوري يكي از ابزارهاي مهم حكومت ها براي سازماندهي سياسي فضاي كشور به شمار مي رود. در ايران نيز تقسيم بندي فضاي كشور به واحدهاي كوچك تر سابقه ديرينه اي دارد و از شكل گيري اولين حكومت سرزميني (هخامنشيان) تا به امروز، براي اداره و كنترل مطلوب فضاي سرزمين توسط حكومت ها، مورد استفاده قرار گرفته است. در اين تاريخ طولاني (بيش از 2500 سال) عوامل و عناصر مختلفي ازجمله وسعت جغرافيايي كشور، ويژگي هاي طبيعي سرزمين، پراكندگي و تنوع قومي_ نژادي و مذهبي، مسايل نظامي، كانون هاي شهري و... بر الگوي تقسيم بندي فضاي كشور تاثير گذار بوده است. در دوران معاصر نيز مي توان به عواملي مانند شاخص هاي علمي و قانوني، شكل حكومت و نوع رژيم سياسي، جغرافياي قدرت و حمايت، اقليت هاي اكولوژيك، محيط استراتژيك و فضاهاي پيراموني كشور و... اشاره كرد. پر واضح است كه ميزان تاثير گذاري اين عوامل در شكل گيري واحدهاي سياسي_اداري كوچك تر در دوره هاي مختلف يكسان نبوده است. از اين رو در مقاله حاضر بررسي عوامل موثر در نحوه تقسيمات كشوري در ايران به دو دوره تقسيم شده است: دوران تاريخي كه ازشكل گيري اولين حكومت سرزميني آغاز مي شود و تا تصويب اولين قانون تقسيمات كشوري در سال 1285ه.ش ادامه مي يابد. دومين مرحله دوران معاصر است كه از تصويب اولين قانون تقسيمات كشوري و شكل گيري حكومت بسيط ومتمركز آغاز شده و تا به امروز ادامه دارد. در هريك از اين دو دوره عوامل متنوع و متفاوتي الگوي تقسيمات كشوري را تحت تاثير قرارداده است كه مهم ترين عامل تاثير گذار در دوران تاريخي وسعت جغرافيايي كشور، و دردوران معاصر شكل متمركز حكومت بوده است.

The Country?s divisions is the process of country?s space break to smaller units in order to easier governing, better security, and improving social and economical conditions. In fact, it is one of the most important implementations that governments use in order to managing the country?political environment. In Iran, the country?s divisions has a long history. It came back to the first kingdom of Iran (Achaemenid Empire) and continues unit now. Governments use this to better governing of the country?s region. We can see that in this long history (about 2500 years) many factors such as Country?s geographical extent, region?s natural traits.Dispersal and diversity of races, descents and religions, military issues, urban centers and etc. Have had influenced country?s divisions. In resent period factors such as ecological minorities, strategic environment, country?s peripheral regions etc. Also have influence in this field. It is clear that these factors do not have equal influences on creation of smaller political and ministerial units in different periods. Therefore, in this paper we divided these factors in two periods : first, ancient period that starts from first kingdom and continues until the first Country?s divisions law in 1285. The second one is modern that starts from the first Country?s divisions law and formation of intensive and comprehensive government and continues until now. In each of these two periods many contrary and varied factors affected country?s divisions, but the most important factor in ancient period was country?s geographical extent, and in modern period is intensive form of government.