بررسي جدا افتادگي فضايي بافت‌هاي فرسوده در ساختار شهر تهران به روش چيدمان فضا

بررسي جدا افتادگي فضايي بافت‌هاي فرسوده در ساختار شهر تهران به روش چيدمان فضا

سازمان نوسازي شهر تهران مطالعات گسترده‌اي را بر روي خصوصيات مختلف بافت‌هاي فرسوده انجام داده است كه مي‌توان آنها را به دسته‌هاي مختلف مانند مشكلات فضايي، اجتماعي، محيط زيستي، قانوني و مشكلات اقتصادي تقسيم كرد. اين مشكلات با اينكه در دسته‌بندي‌هاي مختلف طبقه‌بندي مي‌شود، اما هريك بر روي ديگري نيز تاثير مي‌گذارد. از جمله دستاوردهاي سازمان نوسازي مي‌توان به تهيه طرح ويژه نوسازي اشاره كرد. درك سازمان فضايي از مباحث مهم طراحي و برنامه‌ريزي شهري در اين طرح است كه اهميت آن در توسعه و بهسازي بافت‌هاي فرسوده پررنگ شده است. در طرح ويژه نوسازي، درنظرگرفتن بافت‌هاي فرسوده در كل سازمان فضايي شهر و تعيين نقش آنها در نظام شهري، به عنوان راه حلي براي خارج‌كردن اين فضاها از زون‌هاي بسته به عنوان يك راه حل در نظر گرفته شده است. نكته‌ مورد سوال اين مقاله اين است كه در مطالعات انجام‌شده هيچ روش و راهكار كاربردي براي درك پيچيدگي سازمان فضايي شهر و نقش بافت‌هاي فرسوده در آن ارايه نشده و نحوه برخورد با جدا افتادگي فضايي بافت‌هاي فرسوده، روايي و بدون ارايه مدارك مستدل است. اين در حالي است كه در شهرسازي امروز، نظريه‌ها و روش‌هاي كاربردي مختلفي براي تحقيق در اين باب ارايه شده است. اين مقاله در جهت مشاركت در طرح ويژه نوسازي، خصوصيات فضايي بافت‌هاي فرسوده را از طريق روش چيدمان فضا (Syntax Space) و براساس تيوري حركت طبيعي (Natural Movement) مورد بررسي قرار داده است. همچنين برخي از خصوصيات فضايي شهر تهران در جهت شناخت پيچيدگي سازمان فضايي و مشاركت در ارتقاي امكان‌پذيري اجراي طرح ويژه نوسازي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. نتايج اين تحقيق ارايه مدارك مستدل درباره چگونگي جدا افتادگي فضايي بافت‌هاي فرسوده از ساختار شهر تهران و رفع نقص روايي بودن مطالعات تاريخي مي‌باشد. همچنين نتايج تحقيق تفاوت بين جدا افتادگي فضايي اجباري و انتخابي را در بافت‌هاي مختلف شهري پررنگ كرده و روشي كاربردي‌ را در جهت شناخت اين پيچيدگي ارايه مي‌دهد.

Tehran Revitalization Organization has done several studies about the attributes of the deprived areas including social, economic, spatial, legal, and environmental problems. As an outcome of these studies the importance of considering the spatial organization of the city has become highlighted in regeneration plans. However, no methodological approach is introduced in this regard. The approach of these types of studies was narrative rather than methodological. As a result, the spatial organization of the city has been absent from regeneration plans. This paper aims to study the spatial structure of Tehran as the main attribute of its spatial organization by applying space syntax method. In order to do that Natural Movement theory and Space Syntax were applied in this research and several maps were produced. The produced maps were justified with the literature review and calibrated at finer scale. The maps are the first evidence-based documents in studying the spatial structure of Tehran and the location of the deprived areas in it. The result of this research reveals interesting points in terms of the condition of the deprived areas in the spatial structure of the city and highlights two types of segregation including the voluntary segregation and involuntary segregation.