تاثيرات سيستم هاي شكل زاي اقليمي بر زمين لغزش هاي ايران

تاثيرات سيستم هاي شكل زاي اقليمي بر زمين لغزش هاي ايران

زمين لغزش يكي از بلاياي طبيعي است كه رخداد آن مشروط به كاركرد عوامل ديگر است. اين پديده مانند ساير بلاياي زميني از نظر طبيعي بليه نيست، بلكه از جمله فرآيندهاي لازم جهت تحولات ناهمواري هاي زمين به شمار مي رود كه حضور انسان در پيرامون اين رخداد آن را به صورت بلانشان مي دهد. معمولاً در مطالعه ي زمين لغزه ها عواملي مانند جنس اراضي، ريزش هاي جوي، تغيير گراديان شيب، زمين لرزه، فوران آتشفشاني، نوسانات آب زيرزميني و علل انساني در قالب مدل هاي مختلف مورد بررسي قرار مي گيرند. اگر چه عوامل فوق مي توانند سهم عمده اي در بروز اين پديده داشته باشند ولي شرط لازم وكافي براي تكوين چنين پديده هايي زمينه ي تاريخي بستر اراضي است كه فرآيندهاي شكل زاي خاصي را تجربه كرده اند. درمورد توزيع و پراكندگي لغزش ها و علل وقوع آنها درايران نيز مطالعات جامعي انجام گرفته است. در اين مقاله وقوع اين پديده از جنبه ي ديگري مورد بررسي قرار گرفته و سعي شده است رابطه ي مكانيسم هاي شكل زا و تاثيري كه اين پديده در تحريك ناپايداري ها داشته است برملا شود به طوري كه مي توان نتيجه گرفت كه توزيع اين پديده معطوف به رخدادهاي اقليمي از يك سو و فرآيندهاي شكل زاي تاريخي از سوي ديگر است. بر اساس يكي از روش هاي پهنه بندي زمين ريختي- اقليمي، ايران را مي توان به چهار ناحيه ي متفاوت برودتي، حرارتي، رطوبتي و حرارتي- رطوبتي طبقه بندي نمود كه هر يك از اين نواحي داراي ويژگي هاي ژيومرفيك خاصي است و تاثيرات مستقيم و غيرمستقيم بر وقوع زمين لغزش ها دارند. به منظور بررسي اين تاثيرات با استفاده از نرم افزار 9.3Arc GIS نقشه ي پراكندگي زمين لغزش هاي اصلي كشور از يك سو و سيستم هاي شكل زا از سوي ديگر تهيه و با تحليل مكاني اين دو مجموعه ي رابطه ي مجاورتي آنها با استفاده از روش هاي آماري- مكاني، ارزيابي شده است. نتايج اين تحقيقات نشان داد كه 92 درصد از زمين لغزش ها در چاله هاي برودتي و رطوبتي وتنها حدود 8 درصد درچاله هاي حرارتي به وقوع پيوسته اند، همچنين تراكم لغزش-ها در مرز ترموديناميكي چاله هاي برودتي- حرارتي و رطوبتي- برودتي بيشتر است.

Land sliding is one of the natural disasters which its occurrence depends on the function of other factors. This phenomenon like other earth disasters is not naturally a disaster, but it is considered as the required processes for changes of the earth roughness, which the presence of human around this occurrence shows it as a disaster. Generally, in the study of land sliding, the factors such as land material, precipitation, change of slope gradient, earthquake, volcano, oscillation of underground water and human activities are studied in the form of different models. Although the above said factors have a great role in occurrence of such phenomenon but the necessary and sufficient conditions for occurrence of such phenomenon is the history back ground of the lands bed which has experienced special forming processes. Comprehensive studies have been performed in Iran about the distribution, dispersion and the cause of such occurrences. In this paper, happening of this phenomenon has been reviewed from a different aspect and it is tried to reveal the relationship of forming mechanism and their effect on stimulation of such instabilities, so that it can be concluded that distribution of this phenomenon is related on one part to climatic happenings and on the other part to historical forming processes. Based on one of the methods of climatic- morphology zoning, Iran can be classified in to 4 different areas of cold, warm, humid and warm-humid areas which each of these areas have special geomorphic specifications, and have direct and indirect effects on occurrence of land sliding. In order to study these effects, the dispersion map of main land sliding of the country from one part and morphology systems from another part were prepared b Arc GIS 9.3 software and through location analysis of these two sets, their proximity relation has been evaluated by location-statistical methods. The findings of this research showed that 92% of land sliding has been occurred in cold and humid pits and only 8% happened in warm pits. Furthermore, the land sliding density is more at thermodynamic border of warm-cold and humid-cold pits.