مقايسه توليد رواناب و رسوب در دو كاربري مرتع و ديم

استفاده از اراضي بر حسب توانايي و استعداد آن از نكاتي است كه بايد در مديريت بهينه مناطق مختلف مورد توجه قرارگيرد. از طرفي فرايند تبديل اراضي مرتعي به ديم كاري و نحوه تاثير آن بر پديده ي فرسايش از معضلاتي است كه بايد به دقت بررسي گردد. از همين رو پژوهش حاضر به منظور بررسي توليد رواناب و رسوب در كرت هاي آزمايشي در دو كاربري مرتع و ديم زار با شيب 5 درصد با استفاده از باران ساز انجام شد. تحقيق حاضر در بخشي از حوزه ي آبخيز تيرگان واقع در شهرستان درگز استان خراسان رضوي طي فصل تابستان 1388 اجرا گرديد. آزمايش هاي مذكور در دو موقعيت بالا و پايين شيب و در دو جهت شرقي و غربي در هر دو كاربري و با استفاده از شبيه سازي باران با شدت بارش 7/1 ميلي متر در دقيقه انجام گرديد. آستانه رواناب در هنگام آزمايش تعيين و مقدار رواناب و رسوب در ظروف مخصوص جمع آوري و تجزيه و تحليل گرديد. نتايج اين بررسي نشان داد كه به طور متوسط رواناب در كاربري مرتع 36/3 دقيقه زودتر از كاربري ديم زار شروع شده و حجم رواناب 3/2 برابر شده است. بنابراين ميزان رسوب در بالادست جهت شرقي مرتع كمتر از ديم زار بوده، حال آن كه در ساير موارد تفاوت معني داري مشاهده نشد. همچنين ميزان گل آلودگي در كاربري ديم زار بطور معني داري بيش از مرتع بود.

Land use utilization based on its capability and susceptibility is necessary for proper management of different regions. In this regard, the conversion of rangeland areas to dry farming and its consequent effects on soil erosion is a crucial problem that has to be carefully investigated. The present study therefore attempted to study the runoff and sediment rates in experimental plots located in two land uses of rangeland and dry farming lands with a slope of 5 percent by using rainfall simulator. The research was conducted during summer 2009 in Tiregan watershed located in Daregaz Township, Khorasan Razavi Province. The experiments were taken place through simulation of rainfall with intensity of 1.7 mm min-1 in two upper and lower positions, in eastern and western aspects of the slope in both the land uses. Afterwards, the runoff threshold was determined and the runoff samples were collected in small containers. The results of the study showed that the average runoff threshold in rangeland was 3.36 minutes earlier than that occurred in dry farming land. The runoff volume in rangeland plots was also 2.3 times more than dry farming land did. The sediment yield in the upper position in eastern aspect of rangeland treatment was lesser than dry farming treatment did. The difference was not significant in other treatments. The turbidity rates were also significantly more in dry farming lands compare to what recorded for rangeland areas.