بررسي عملكرد بذر و توليد علوفه در 31 ژنوتيپ‌ علف گندمي بياباني(Agropyron desertorum)،با استفاده از شاخص‌هاي مقاومت به خشكي

علف گندمي بياباني (Agropyron desertorum)، يكي از گرامينه هاي مهم و با ارزش مرتعي، براي ايجاد چراگاه و توليد علوفه‌ي‌ خشك مي‌باشد كه به طور معمول در دامنه‌هاي كوهستاني البرز و زاگرس مي‌رويد. با هدف بررسي عملكرد بذر و توليد علوفه‌ي خشك، 31 ژنوتيپ، در دو آزمايش آبي و ديم در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكرار، در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي اراك مورد مطالعه قرار گرفتند و عملكرد بذر و علوفه‌ي آنها اندازه‌گيري شد. با استفاده از تجزيه به مولفه‌هاي اصلي بر روي شاخص هاي مقاومت به تنش خشكي شامل ميانگين حسابيMP، شاخص تحمل TOL، شاخص حساسيت به تنش SSI، شاخص تحمل به تنش STI و ميانگين هندسيGMP و عملكرد گياهان در آزمايش آبي (Yn) و ديم (Ys)، ژنوتيپ ها در دياگرام باي پلات پراكنش داده شدند. در نمودار باي پلات ژنوتيپ هاي 631P5، 747M، 747P11 و 213P11 (با عملكرد 503- 430 كيلوگرم بذر در هكتار) و ژنوتيپ هاي 3974M ، 742P4، 747M و 341M (با توليد2260-2060 كيلوگرم علوفه در هكتار) متحمل به خشكي شناخته شدند و براي كشت در مراتع مناطق خشك معرفي شدند. ژنوتيپ هاي742P5، 1369P6، 3477P4، 287P8 و 341M از لحاظ توليد بذر و ژنوتيپ‌هاي 3477M، 341P11، 3965P15، 4036M و 631P2 از لحاظ توليد علوفه، عملكرد بالايي در هر دو محيط آبي و ديم داشتند و براي كشت در مراتع نيمه خشك معرفي شدند. بطور كلي از لحاظ توليد همزمان بذر و علوفه، ژنوتيپ‌هاي 631P5 (قزوين)، 747M (قزوين) و 341M براي مناطق خشك و ژنوتيپ هاي 3477P4 و 3477M، 341P11 ، 287P8 (همدان)، 1369P6 (همدان) براي مناطق نيمه خشك استان مركزي معرفي شدند.

Desert wheatgrass, Agropyron desertorum (Fisch. ex Link) Schult, is one of important perennial grass species that naturally grows in Zagrous and Alborz mountains rangelands in the west and north of Iran. In order to identification of superior genotypes for both seed and dry matter (DM) yield, 31 genotypes were sown in two separate experiments under optimum and drought stress condition using randomized complete block designs with three replications in Arak, Iran, during 2004-2006. Seeds and DM yield in optimum (Yp) and stress (Ys) condition for each genotypes were used to estimate the five drought resistance indices as: tolerance index (TOL), stress susceptibility index (SSI), mean productivity (MP), geometric mean productivity (GMP) and stress tolerance index (STI). The data subsequently used in principal components analysis. Based on bi-plot of the first two principal component scores, genotypes were distributed into four groups. For seed yield 631P5, 747M, 747P11 and 213P11 with average values 430 to 503 kg/h and for DM yield, 3477PM, 3477PM, 3965P11 and 341P11 with average values 2060 to 2260 Kg/h were recognized as the best varieties for dry condition. The 742P5, 1369P6, 3477P4, 287P8 and 341M for seed yield and 3477M, 3965P15, 631P2, 4036M and 341P11 for DM yield were introduced as the best genotypes for cultivation in semi arid regions. In simultaneous selection for both seed and DM yield, 631P5 (Ghazvin), 747M (Ghazvin), 341M were introduced for arid regions and 3477P4, 341P11, 287P8 (Hamadan), 1369P6 (Hamadan) and 3477M for semi arid regions of central province of Iran.