مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - استفاده از روش فركتالي عيار- حجم در جدايش زون‌ها در كانسارهاي پورفيري

چكيده فارسي :

شناسايي زون‌هاي گوناگون در كانسارهاي پورفيري، يكي از مهم‌ترين اهداف اكتشاف اين كانسارها است زيرا اين امر، بويژه شناسايي درست زون برون‌زاد، نقشي بسزا در تعيين پتانسيل اقتصادي ‌بودن كانسار ايفا مي‎كند. روش‌هاي سنتي مبتني بر مطالعه دگرساني‌ها و كاني‌هاي موجود در اين زون‌ها در بسياري موارد جوابگوي نيازهاي اين كار نيستند، چون تنها بر پايه مطالعات سنگ‌شناسي و كانه‌نگاري هستند. روش‌هاي جديدتري نيز كه بر اساس مطالعه ميانبارهاي سيال و ايزوتوپ‌ها ارايه شدند، شواهدي غيرمستقيم هستند و بيشتر براي تفكيك دگرساني‌ها به‌كار مي‌روند. روش‌هاي فركتالي به‌دلايلي چون استفاده از تمام داده‌ها، درنظر گرفتن پراكندگي فضايي آنها و نيز شكل هندسي بي‌هنجاري‌ها، با وجود عمر كوتاهشان كاربرد موثري در بررسي‌هاي سطحي زمين‌شناسي و ژيوشيميايي دارند. در اين پژوهش، براي نخستين بار روش فركتالي عيار- حجم ارايه شده كه براساس آن زون‌هاي برون‌زاد، درون‌زاد و اكسيدان و نيز سنگ ديواره، با تكيه بر عيار عنصر اصلي در كانسارهاي پورفيري، از يكديگر جدا مي‌شوند. پس از بررسي اساس رياضي اين روش، به كمك تابع تواني شاخص و تابع تقسيم براي مدل‌سازي‌هاي فركتالي و مولتي‌فركتالي، روش عيار- حجم در كانسار مس پورفيري چاه‌فيروزه در شهربابك استان كرمان مورد بررسي قرار‌ گرفته ‌است. در اين مطالعه، نخست پراكندگي عنصر مس در چاه‌فيروزه با استفاده از روش‌هاي زمين‌آماري برآورد ‌ و نمودار لگاريتمي عيار- حجم براي اين كانسار رسم شد و نقاط شكست نمايانگر مرزهاي عياري زون‌ها و مرز كاني‌سازي با سنگ ديواره مشخص شدند. همزمان مدل‌هاي توزيع دگرساني، كاني‌شناسي و زون‌بندي بر اساس مشاهدات زمين‌شناسي نيز در چاه‌فيروزه ساخته شدند‌ و با نتايج حاصل از اين روش مورد مقايسه قرارگرفتند. نتايج نشانگر اين است كه زون‌هاي جداشده با كمك روش فركتالي عيار- حجم افزون بر همپوشاني با مدل‌هاي زمين‌شناسي به‌علت استفاده از عامل عيار كه مهم‌ترين متغير مستقيم و كمي است، كارآمدتر از ديگر روش‌هاي جداسازي در شناخت اين گونه كانسارها است.