تاثير روشهاي مختلف خشك كردن بر كميت و كيفيت اسانس سه ژنوتيپ از گل محمدي (Rosa damascena Mill.)

گل محمدي با نام علمي (Rosa damascena Mill.) گياهي درختچه‌اي و متعلق به تيره Rosaceae مي‌باشد. كشور ما سابقه طولاني در كشت و پرورش اين گياه داشته است. سازگاري گل محمدي به شرايط آب و هوايي كشورمان، وجود فرهنگ ديرينه توليد و مصرف، رونق و تقاضاي بازارهاي جهاني محصولات ايران و به تبع آن اشتغال‌زايي و ارز آوري از جمله مسايلي است كه توجه خاص به اين گياه را مي‌طلبد. در اين تحقيق، اثر روشهاي مختلف خشك كردن (آفتاب، سايه، آون 30 و 40 درجه سانتي‌گراد) بر كميت و كيفيت اسانس گلبرگهاي سه ژنوتيپ گل محمدي بررسي شد. اسانس كليه نمونه‌ها به روش تقطير با آب، استخراج و به‌وسيله دستگاههاي GC و GC/MS تجزيه و شناسايي شد. نتايج نشان داد كه اسانس گلبرگهاي تازه داراي بالاترين كيفيت (درصد بالاي ژرانيول و سيترونلول و كمترين ميزان تركيبات مومي) بود. بنابراين براي مقاصد اسانس‌گيري، لازم است بلافاصله پس از جمع‌آوري گلهاي تازه، عمليات توليد اسانس صورت گيرد. نتايج حاصل از تاثير روشهاي مختلف خشك كردن بر كميت و كيفيت اسانس نشان داد كه اسانس حاصل از گلبرگهاي خشك شده در سايه نسبت به اسانس حاصل از روشهاي ديگر از لحاظ ميزان اسانس داراي تفاوت معني‌داري نبوده، ولي از لحاظ كيفيت داراي تفاوت چشمگيري است. به‌طوري كه ميزان سيترونلول و ژرانيول بالاتر بوده ولي درصد تركيبهاي مومي و سنگين كاهنده كيفيت اسانس كمتر مي‌باشد. بنابراين در صورت نياز به تهيه گلبرگ خشك جهت مصارف مختلف غير از اسانس‌گيري، بهترين روش خشك كردن گل محمدي، براي حفظ مقادير بالاتري از اسانس و اجزاي معطر، خشك كردن در سايه توصيه مي‌شود.

Rosa damascena Mill. commonly known as rose plant belonging to the family Rosaceae, is an important cultivated aromatic plant. This plant has been cultivated in Iran from many years ago. Due to literature, distillation of rose and obtaining rose water was done in Iran for the first time. In this investigation, the effect of different drying methods (shade, oven 30, 40 and 50°C) on quantity and quality of essential oils of three genotypes of Rosa damascena were studies for the first time. The oils of all samples were obtained by hydro-distillation and analyzed by GC and GC/MS. The results showed no significant difference between the oil yields of fresh and dried petals, but there was significant difference between percentages of main aromatic compounds. The oil of fresh petals had the highest percentage of geraniol and citronellol and the lowest percentage of stearoptens (heavy hydrocarbons). Therefore the best time for extraction of essential oil from Rosa damascena, is right after collection. Comparison of oil content and composition of dried samples showed drying in shade was better and produce higher percentage of oil and aromatic compounds.