تئوري تعدد موضوع علم

از بحثهائي كه در مقدمه علم اصول مطرح است و ذهن بزرگان علم اصول دوره هاي اخير را به خود مشغول ساخته دست يابي به موضوع علم در علوم مختلف و در نهايت دست يابي به موضوع علم اصول است چرا كه براي هر علمي يك موضوع است كه عبارتست از جامع ذاتي ميان موضوعات همه مسائل علم نگارنده بر آنست كه هيچ دليل مبني بر اينكه براي هر علمي يك موضوع است وجود ندارد بلكه مي توان از مجموع مسائل يك علم بيش از يك جامع انتزاع نمود كه هر جامع نسبت به گروهي از موضوعات مسائل كه داخل در يك حقيقت است جامع ذاتي باشد مانند كلمه و كلام در علم نحو، محسن لفظي و محسن معنوي در علم بديع، معلوم تصوري و معلوم تصديقي در علم منطق، كتاب و سنت و اجماع و عقل در علم اصول (طبق يك نظر) چرا كه اگر اين امور متعدده خود موضوع نباشد يا موضوع امر واحد و جامع عنواني است كه مي توان گفت در هيچ علمي از عوارض جامع عنواني بحث نمي شود و يا موضوع امر واحد و جامع ذاتي است كه بايد گفت مگر نبايد در علم از عوارض آن گفتگو شود آن چيست و چرا مصاديق آن ذكر شده. اين مقاله به آراء دانشمندان بزرگ علم اصول در اين زمينه پرداخته و پس از تحليل و نقد نظريه طرح شده را اثبات مي كند و از آنجا كه تعريف كلمه هاي بكار رفته نقش مهمي در فهم آراء دارد لذا تاكيد بيشتري بر آن شده است.