ارزيابي اثرات تنش خشكي بر برخي خصوصيات مرفولوژيك، عملكرد و اجزاي عملكرد لاين هاي گندم در دزفول

ارزيابي اثرات تنش خشكي بر برخي خصوصيات مرفولوژيك، عملكرد و اجزاي عملكرد لاين هاي گندم در دزفول

به منظور بررسي اثر تنش خشكي بربرخي خصوصيات مرفولوژيك، عملكرد و اجزاي عملكرد لاين هاي گندم و شناسايي ژنوتيپ هاي متحمل به خشكي آزمايشي در سال 1386 در دزفول اجرا گرديد. براي اين منظور دو آزمايش به صورت جداگانه در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي بر روي 16 لاين گندم با سه تكرار انجام شد. آزمايش اول در شرايط آبياري كامل و آزمايش دوم در شرايط تنش خشكي آخر فصل اجرا گرديد. بر اساس عملكرد شرايط آبي ( YP ) و شرايط تنش (YS) شاخص هاي كمي تحمل به خشكي شامل ميانگين توليد ( MP )، شاخص تحمل(TOL )، ميانگين هندسي بهره وري (GMP )، ميانگين هارمونيك (HM)، شاخص حساسيت به تنش (SSI ) و شاخص تحمل تنش( STI ) بدست آمد. نتايج حاصل از تجزيه واريانس گوياي اختلاف معني دار در سطوح 1% و 5% بين عملكرد و اجزاي عملكرد در شرايط تنش و بدون تنش بود. همچنين بالاترين عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، عملكرد كاه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت در شرايط تنش و بدون تنش متعلق به ژنوتيپ هاي S 78 -11 و Chamran و Chenab بود. نتايج نشان داد اين ژنوتيپ ها بيشترين عملكرد دانه را در شرايط نرمال به مقدار 640/4، 93/4 و 73/4 تن در هكتار و بيشترين عملكرد بيولو‍ژيك را در شرايط نرمال به مقدار 93/12، 15/12، 69/12 تن در هكتار بدست آوردند، در حالي كه بيشترين مقدار عملكرد دانه در شرايط تنش به مقدار 720/3 ، 700/3 در ژنوتيپ هاي S 78 -11 و Chamran بدست آمد. نتايج حاصل از تجزيه كلاستر نشان دادند ژنوتيپ هاي S 78 -11، Chamran و Chenab در هردو شرايط وجود تنش خشكي و بدون تنش در يك گروه قرار گرفتند در صورتيكه ژنوتيپ هاي شماره 5، 8 و 13 با بيشترين شباهت نيز در گروه ديگري قرار گرفتند. نتايج حاصل از همبستگي در شرايط نرمال با شاخص ها نشان داد كه شاخص هاي HM و GMP و MP و STI همبستگي بسيارقوي با عملكرد در هر دو شرايط را دارا مي باشند بالاترين ميزان همبستگي در شرايط نرمال با شاخص HM برابر **930/0r = به دست آمد.

The present paper studies the effects of drought stress on morphological yield characteristics and yield component of wheat lines to identify the drought tolerance genotypes in Dezfoul region during 2007 cropping season. For this reason, randomized complete block design in three replications and on 16 lines of wheat form of two separate experiments were carried out. Primary experiment was carried out in complete irrigation conditions and the secondary experiment was in water stress conditions at the end of season. Based on the yield under drought stress (Ys) and non-stress(Yn) the drought tolerance indices: mean productivity(mp), Geometric mean productivity (GMP), harmonic mean (HM), stress tolerance index (STI), tolerance(TOL),stress susceptibility index(SSI) were derived at. Result of variance analysis showed a significant difference between the yield and yield component at level 1%, 5% under stress and non-stress conditions. furthermore highest seed production, biological yield, stubble yield, harvest index, 1000 grain weight, under conditions of stress and non-stress obtained in genotypes S78-11, Chamran, Chenab. results also showed highest seed yields of 4.640, 4.93, 4.73 ton/ha and highest biological yields of 12.93, 12.15, 12.69 ton/ha under non-stress conditions. Highest seed yields of 3.720 and 3.700 were obtained under conditions of stress in genotypes Chamran, S78-11. Cluster analysis of the results showed that the genotypes S78-11, Chamran, Chenab under stress and non-stress were in one group. Therefore genotypes 5,8,13 with most similarly were in another group. results of the interrelationship in non-stress showed indices HM, GMP, MP, STI, have most interrelationship with yield and most among interrelationship in non-stress under conditions with indices HM( r = 0.930).