ارزيابي تركيب‎پذيري ارقام توتون از نظر برخي صفات مرتبط با كيفيت در دو شرايط تنش و بدون تنش خشكي

ارزيابي تركيب‎پذيري ارقام توتون از نظر برخي صفات مرتبط با كيفيت در دو شرايط تنش و بدون تنش خشكي

تنش خشكي يكي از مهم‎ترين عوامل خسارت‎زا در توليد محصول توتون، در بيشتر مناطق دنيا از جمله در ايران مي‎باشد. اطلاع از ويژگي‎هاي ژنتيكي صفات ارقام توتون، نحوه توارث و عكس العمل آن ها در شرايط تنش حايز اهميت بسيار است. براي اين منظور پنج رقم توتون ويرجينيا به‎صورت يك طرح دي آلل يك‎طرفه با يكديگر تلاقي داده شد و در سال 1385 والدين و نسل F2 آن‎ها در دو آزمايش جداگانه (شرايط آبياري عادي و تنش خشكي) در قالب طرح بلوك‎هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مركز تحقيقات توتون رشت كشت شد كه با استفاده از مدل دوم از روش دوم گريفينگ مورد تجزيه قرار گرفت. نتايج تجزيه واريانس حاكي از وجود تفاوت‎هاي ژنتيكي بين ژنوتيپ‎ها براي تمام صفات بود. نتايج تجزيه دي آلل نشان داد كه اثر تركيب‎پذيري عمومي (GCA) و تركيب‎پذيري خصوصي SCA) ( براي كليه صفات در هر دو شرايط تنش خشكي و بدون تنش معني‎دار بود. بر اساس نتايج به دست آمده، در كنترل صفات ميزان نيكوتين و ميزان قند، در هر دو شرايط محيطي، واريانس غير افزايشي از اهميت بيشتري برخوردار بود، در حالي‎كه براي صفت درصد پتاس، در شرايط نرمال از اثر غير افزايشي كاسته شده و بر نقش اثر افزايشي افزوده گرديد. رقم K394 در شرايط بدون تنش خشكي و رقم Coker254 در شرايط تنش به عنوان بهترين والدين براي كاهش ميزان نيكوتين معرفي شدند. رقم Coker347 در هر دو شرايط تنش و بدون تنش به عنوان بهترين رقم براي افزايش ميزان قند شناسايي شد. بهترين هيبريد براي كاهش ميزان نيكوتين در هر دو شرايط تنش خشكي و بدون تنش خشكي هيبريد Coker347×Coker254 بود. بهترين هيبريد براي افزايش ميزان قند در شرايط بدون تنش، هيبريد Coker347×VE1 بود، ولي در شرايط تنش خشكي، هيچ هيبريدي براي افزايش ميزان قند معرفي نگرديد. تحليل گرافيكي نتايج نشان داد كه كنترل ژنتيكي صفت ميزان نيكوتين در هردو شرايط محيطي به‎صورت فوق غالبيت مي‎باشد

Drought is one of the environmental factors which damages tobacco production in many countries as well as in Iran. Therefore, breeding for tolerance to drought stress has taken a major attention in Iran. In the present investigation, combining ability, gene action and genetic analysis of four characteristics including nicotine and sugar contents and nitrogen and K2O percent were studied in five Virginia varieties of tobacco and their ten F2 populations. The materials were evaluated in two different experiments using a Randomized Completely Block Design (RCBD) with three replications at two drought stress and normal irrigation conditions in 2006 at the Rasht Tobacco Research Center. Analysis of variance revealed significant differences among genotypes for all of the traits. Diallel cross analysis was conducted using model II of method II of Griffing. General combining ability (GCA) and the specific combining ability (SCA) effects were highly significant for all the traits in both conditions. The results showed that the non-additive genetic variance had an important role in controlling nicotine and sugar content in both conditions, while, for K2O percent in non-stress condition and nitrogen percent in stress condition, the additive variance was more important than dominance variance. K394 variety in non- drought stress condition and Coker254 in stress condition were introduced as the best parents to reduce nicotine content. Coker347 in both drought stress and non-drought stress conditions was found as the best cultivar to increase sugar content. The best hybrid for decreasing nicotine content was known in both drought stress and non-drought stress conditions of Coker347×Coker254. The best hybrid for increasing sugar content in non-drought stress condition belonged to Coker347×VE1, while, no hybrids was identified with high sugar content in drought stress condition. Hayman method was also used for graphical and genetical analysis of nicotine content and K2O percent in both conditions. Graphical analysis results showed that the over dominance genetic effects were existed for nicotine in both conditions