تجارت خارجي و رشد اقتصادي ايران

International Trade and Economic Growth in Iran

بررسي نظريات رشد عمدتاً مويد رابطه مثبت بين تجارت خارجي و رشد اقتصادي است. در چارچوب نظريات رشد درونزا، تجارت خارجي از طريق مبادله كالاها و خدمات، به‌ويژه كالاهاي سرمايه‌اي و واسطه‌اي منجر به انتقال دانش و فناوري مي‌شود. تجارت خارجي با بهبود تخصيص منابع، دسترسي به تكنولوژي‌ها (فناوري) و كالاهاي واسطه‌اي بهتر، استفاده از صرفه‌هاي ناشي از مقياس توليد، افزايش رقابت داخلي و ايجاد محيط مناسب ابداعات بر رشد اقتصادي تاثير مي‌گذارد. با وجود اين، شواهد تجربي تفسير متفاوتي از تاثير تجارت خارجي بر رشد اقتصاد ارايه مي‌كند. هدف اين مطالعه بررسي اثر تجارت خارجي بر رشد اقتصاد ايران است. ابتدا در چارچوب مباني‌نظري، شواهد تجربي و حقايق ثبت شده اقتصاد كشور متغيرهاي كليدي تاثير‌گذار داخلي و خارجي بر رشد شناسايي مي‌گردد و سپس با به‌كارگيري روش‌شناسي دو مرحله‌اي، مدل شناسايي شده تخمين زده مي‌شود. در چارچوب اين روش‌شناسي، در مرحله اول تابع توليد با استفاده از داده‌هاي سالانه 1338-1382 برآورد و در مرحله دوم، با به‌كار‌گيري نتايج برآورد تابع توليد، مدل رشد در قالب روابط پوياي مدل تصحيح خطا، برآورد شده است. نتايج برآوردها نشان مي‌دهد طي دوره 1338-1382، رشد موجودي سرمايه فيزيكي سرانه، رشد سرمايه انساني، رشد واردات كالاهاي سرمايه‌اي و واسطه‌اي سرانه و تغييرات درجه باز بودن اقتصاد تاثير مثبت در حالي‌كه نرخ تورم تاثير منفي بر رشد اقتصادي سرانه كشور دارد. شايان ذكر است به دلايل مختلف نظير پايين بودن هزينه تحقيق و توسعه داخلي، تاثير رشد واردات كالاهاي سرمايه‌اي و واسطه‌اي و باز بودن اقتصاد بر رشد اقتصادي پايين است. همچنين به‌دليل ساختار سنتي صادرات غيرنفتي، تاثير اين متغير بر رشد اقتصادي از نظر آماري معنا‌دار نيست. اين در شرايطي است كه رشد موجودي سرمايه فيزيكي و سرمايه انساني بيشترين تاثير را دارند.