پديدار شناسي عرفان زاهدانه و عاشقانه دراسلام

Phenomenology of Ascetic and Loving Mysticism in Islam

هدف اصلي روش پديدارشناسي، بازسازي و كشف «مركز (ساختار) معنا» در علوم انساني و تفسير پديده‌هاي پيراموني با توجه به آن مركز است. پديدارشناسي عرفان زاهدانه و عاشقانه در اسلام مسبوق بر پديدارشناسي دين توحيدي اسلام است.در ساختار توحيدي اسلام، خداوند از حيث ذاتي«منزه» از «همه» عالم (باطن عالم) و از حيث صفاتي «متجلي» در «همه» عالم (ظاهر عالم) است.از آن حيث كه به دليل تنزه ذاتي خداوند راه اتحاد انسان با ذات خداوند بسته است لذا تنها طريق ارتباط انسان با خداوند، صفات متجلي اوست، اما صفات متجلي خداوند به عنوان طريق سلوك ما به سوي او،نه در ذات «من» مقيد مي‌شود و نه در ذات «ديگري»، بلكه ميان من و ديگري در يك «منطقه سوم اعتباري (صفاتي) انسانيت» تجلي مي‌يابد. از اين منطقه مي‌توان تحت عنوان «ساختار جامعه گرايي توحيدي» تعبير كرد كه داراي اطوار و مراتب است؛ بدين صورت كه از مرتبه حقوق شروع مي‌شود و بعد به مرتبه اخلاق و در نهايت به مرتبه عرفان استعلاي مي‌يابد. در عرفان اسلامي، رويكرد زاهدانه ضمن ترك دنيا به دنبال اتحاد با ذات خداوند است اما رويكرد عاشقانه دنيا را عرصه تجلي صفات خداوند و بستر معاشقه انسان با خداوند تلقي مي‌كند. مقاله حاضر به بررسي و نقد شكل عكس العمل اين دو رويكرد عرفاني در برابر ساختار توحيدي اسلام مي‌پردازد.

The main purpose of phenomenology is to recreate and explore "semantic core (structure)" in humanities, and interpret the surrounding phenomena accordingly. Phenomenology of ascetic and loving mysticism traces back to the phenomenology of monotheistic Islam. In the monotheistic structure of Islam, God is immaculate throughout the cosmos (invisible universe) in terms of nature, and in terms of attributes, He is manifest in cosmos (visible universe). Because of the fact that since God is immaculate in nature, the means of unity between mankind and God is closed, thus the only way of the relation between mankind and God is the manifested attributes of God, but those attributes as our spiritual journey to Him is neither restricted in the nature of "Mine" nor in "Others"; rather, they are manifested in the third zone for human attributes (credits) between others and I. This zone could be accounted as "sociological monotheistic structure" that is graded and mannered in a way that it begins with privileges followed by ethics and in the end leads to elevated mysticism. In Islamic mysticism the ascetic approach seeks unison with the nature of God while departing worldly affairs, whereas the loving approach of the world is assumed to be the manifestation of divine attributes and a basis for the love making of human with God. The current article studies and criticizes the reaction of these two mystical approaches against the monotheistic structure of Islam.