جايگاه عقل در تفكر عرفاني سنايي

Position of Wisdom in Mystical Thoughts of Sanayee

تعقّل و خردگرايي از موضوعات مورد توجه دانشمندان مسلمان در ادوار مختلف تاريخ بوده و موضع‌گيري‌هاي متفاوتي در برابر آن انجام شده است. عرفا از گروه‌هايي بوده‌اند كه با تاثير پذيرفتن از اشاعره از چشم‌اندازهاي مختلفي به عقل نگريسته‌اند. سنايي، شاعر توانمند فارسي زبان كه براي اولين بار روح عرفان را در كالبد شعر فارسي دميد در آثار خود اين موضع‌گيري‌هاي متفاوت و متناقض را به خوبي منعكس كرده است؛ يعني گاهي تكريم و تعظيم عقل و گاهي تحقير و تضعيف آن. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه سنايي و ديگر عرفا با عقل مطلق يا عقل كلي مخالفت ندارند بلكه دشمني و نقار آنها با تعقل استدلالي است كه در حوزه معرفت ديني به كار گرفته شود.

Wisdom and rationalism have been interesting topics for Muslim scholars in various eras in history and there have been different positions against them. Mystics were member of those groups that being impressed by poets have looked at wisdom from various perspectives. Sanayee, as a powerful Persian poet, who blew the spirit of mysticism into Persian literature, has successfully reflected different and opposing positions against that. That is , sometimes respecting and evaluating wisdom and some other times contempt and impairing it. Some studies reveal that Sanayee and other mystics donʹt oppose the absolute or general wisdom, but their enmity and opposition is against reasonable rationality employed in religious cognition.