تاثير انديشه هاي غاليان بر برخي از مفسران اثرگراي شيعي

يكي از بزرگ ترين آفاتي كه در تاريخ اسلام پديدار گرديده و عقلانيت اسلامي را مورد تهديد جدي قرار داده و آثار زيانباري را بر متون تفسيري شيعه بر جاي نهاده است، پديده غلو و گزافه گويي است. در اين ميان بعضي از مفسران سده هاي دوم و سوم هجري نظير محمد بن مسعود عياشي (320ق)، علي بن ابراهيم قمي (زنده قبل از 329ق) بيش ترين تاثيرپذيري را از غاليان داشته اند. لكن مفسراني نظير شيخ طوسي (385-460ق) و امين الاسلام ابوعلي فضل بن حسن طبرسي (548ق) كه در سده هاي پنجم و ششم مي زيسته اند با شناخت صحيحي كه از احاديث موضوعه غاليان داشته اند، از ذكر اين روايات در تفاسير خود امتناع ورزيده اند و به همين دليل تفاسير آنان از مقبوليت بيشتري در جهان اسلام برخوردار مي باشد. در عين حال پس از آنان مفسران ديگري چون حويزي (زنده در 1065ق) و فيض كاشاني (1091ق) به طور قابل توجهي تحت تاثير عياشي (320ق) و قمي (زنده قبل از 329ق)، رواياتي را در تفاسير خود آورده اند كه حكايت از غلو درباره «اهل بيت» (ع) دارد. در اين مقاله ضمن اشاره به چگونگي تاثيرپذيري برخي از مفسران اثرگراي شيعي از انديشه هاي غاليان، به بررسي و مقايسه آراي آنان با ديدگاه هاي مفسران اعتدال گرا پرداخته مي شود.