بررسي جايگاه تصوّر و تصديق در ادراك خدا از ديدگاه علّامه طباطبايي

An Investigation into the Position of Conceptualization and Judgment in Perception of God from ʹʹAllameh Tabatabaiiʹʹs Viewpoint

اين مقاله به بررسي جايگاه تصوّر و تصديق در ادراك خدا از ديدگاه علّامه طباطبايي مي‏پردازد. با نگاهي به سير تطوّر ادلّه خداشناسي، به دست مي‏آيد اكثر اشكالات در زمينه بحث از خدا، از نرسيدن به مدعا و تصوّر ناصحيح مسيله نشات مي‏گيرد و نقد براهين خداشناسي در غرب نيز متاثر از همين موضوع است. علّامه طباطبايي ضمن تصريح و تاكيد بر اين نكته، و ضمن اعتقاد به اينكه وجود خدا و وجوب ازلي او، بديهي اولي است و از برهان مستغني است، سعي مي‏كند از همين نقطه با طرح صحيح مسيله، ادراك خدا را با فطرت به هم گره زده و از فطري بودن علم حصولي و حضوري به خدا، سخن گويد. در اين پژوهش، تلاش شده است بحث فطرت از زاويه وجودشناختي و معرفت‏شناختي و از منظر علّامه طباطبايي مورد تشريح قرار گيرد و به مدد توجه به فطرت از منظر معرفت‏شناختي، «حقانيت» و «معقوليت» باور به خدا مورد تحليل و تبيين واقع گردد. ريشه‏يابي ادراك ناصواب خدا و طرح بحث فطرت از زاويه وجودشناختي و معرفت‏شناختي و تفكيك معرفت‏شناسانه حقانيت و معقوليت باور به خدا، از جمله نكات مورد توجه و مهم اين نوشتار است.

The present paper investigates the position of conceptualization and judgment in the perception of God according to ʹAllameh Tabatabaiiʹs view. If we review the course of development of the arguments concerning theology, we will see that most of the problems existing in the discussions about God originate from not achieving this claim and from misconceiving the subject, and this has influenced the criticism of the arguments concerning theology in the west. Having stressed this point and believing that the existence of God and His pre-eternal necessity is a prior axiom and beyond argument, Allameh Tabatabaii associates perception of God to the primordial nature and talks about the innateness of acquired knowledge and intuitive knowledge of God. This paper investigates the subject of fitrah (nature) both existentially and epistemologically in the light of ʹAllameh Tabatabaiiʹs viewpoint. "Rightfulness" and "rationality" of the belief in God have been analyzed and expounded on the basis of the epistemological view about nature. Among the main concerns of this paper are: exploring the causes of misconception of God, discussing the subject of nature both existentially and epistemologically, and epistemological separation of rightfulness and rationality of the belief in God.