دو شاه در يك اقليم!

Two Shahs in One Country

پايان قرن هشتم و سراسر قرن نهم (عصر تيموريان) از دوره‌هاي مهم و موثر درشكل‌گيري و بسط فرقه‌ها و گرايش‌هاي عرفاني در قلم‌رو نظام خانقاهي ايران ـ و خصوصاً خراسان بزرگ ـ بوده است. شاه نعمت‌الله ولي و شاه قاسم انوار از بزرگان ادب و عرفان اين دوره به شمار مي‌آيند؛ عارفاني با لقبي هم‌گون و تامّل‌برانگيز كه گرايش‌هاي عرفاني و خانقاهي آنان با تمايلات حاكمان دوره‌ي تيموري و پيرانِ فرقه‌ي متنفذ خانقاهي آن عصر (نقشبنديه) هم‌گون و سازگار نبوده است. در اين مقاله به مراودات و قرابتِ احوال اين دو عارفِ شاعر و نيز جاي‌گاه آن در نظام خانقاهي عصر تيموري پرداخته شده است.

Late eighteenth century and all the ninth century are important and effective periods in the formation and spread of mystic sects and tendencies in the Khanqahi system of Iran, particularly in the Great Khorasan. Shah Ne`matollah Vali and Shah Qassem Anvaar are two great men of literature and mysticism in this period. They are two mystics with the same thought-provoking title, whose mystic and Khanqahi tendencies were not similar to and compatible with those of the rulers of the Timurid era and the dominant elders of the Khanqah. The present article deals with the relations and similarities between these two mystic poets and their status in the Khanqahi system of the Timurid era.