عشق عالم‌سوز

The world-Burning Love

ابن فارض از يكسو قدرت و استعداد شاعري را به كمال داراست و از سوي ديگر احساس و ادراك ديني وعرفاني او، در غايت علوّ وكمال است. وجود اين دو امتياز برجسته موجب شده است كه او لواي شعر روزگار خود را در دوره فترت ادبي بعد ازجنگ هاي صليبي بر دوش گيرد و بر فراز قلّه صوفيانه عرب بايستد كه دو قصيده تاييه كبري و خمريّه او،گلستان عشق الهي را بارور ساخته،گرچه حبّ ابن فارض، نمودار عاطفه نفساني ذاتي است ولي در ضمن شامل بسياري از معاني لطيف صوفيانه‌اي است كه، به رنگ فلسفي آراسته شده. ابن فارض مانند ابن عربي، جلال الدين رومي، عطار و...تنظيم كننده بي‌همتاي موسيقي افلاك و بيان‌كننده اسرار الهي است، براي اتصال به منشا هستي مطلق، طريق عرفان اسلامي را كه جنبه پويا و مثبت دارد، برگزيده و مراحل سير و سلوك را طي نموده و به سبب طاعت و عبادت آشكار و پنهانِ، قلبي و روحي و جسمي، مجذوب حق شده و با كشف و شهود و اشراق، به حقايق دست يافته، به همين دليل «وحدت و معرفت، اصل خلقت، جوهر شرايع و اديان» مذهب اوست. در اين مقاله جهان بيني و راه و رسم و طريقت وي با عارفان و صوفيان روشن‌بين ِزبان و ادب فارسي كه تحت تاثير علوم و معارف اسلامي و قرآن و احاديث، شاهكارهاي ادبي و عرفاني خلق نموده‌اند، مورد مقايسه وتطبيق قرار گرفته است.

Ibn Farez is perfectly talented and powerful; furthermore, religious and mystical feeling and understanding is at its highest elevation and excellence in him. The existence of these two prominent privileges has caused him to carry the banner of the poetry of his time in the period of literary regression after the crusades and stand at the peak of Arab mysticism. His two odes -- Taeeyeh Kobra and Khamriyeh -- have caused the rose garden of the Divine Love to blossom. Although his love is an example of mundane affection, it also includes many witty mystical points embellished with the colour of philosophy. Ibn Farez, like Ibn Arabi, Jalal al-Din Rum, Attar and others, is the composer of the unique heavenly music and reveals the divine secrets. He chose Islamic mysticism, having dynamic and positive aspects, to join the origin of Absolute Being and went through different stages of mystical path. He was fascinated to God on account of his public and private prayers and spiritual, physical and heartfelt obedience to God. He reached the Truth through intuition, epiphany, and illumination; therefore, unity and knowledge, principle of creation, substance of religions and sects constitute his religion. This article compares and contrasts his worldview, tradition and treatment of enlightened mystics and Sufis, who have created literary and mystic masterpieces under the influence of Islamic sciences, the Koran and traditions.