بررسي صحت انتساب اثر منطقي مفاتيح الخزاين به ابن‌سينا

A Survey about Ascription of the Logical Work Miftah al khazaen) to Ibn Sina

در انتساب برخي از آثار منتشر نشده ابن‌سينا به او ترديد وجود دارد. شناخت نظام معرفتي و تحول انديشه منطقي ابن‌سينا در گرو داوري در مورد صحت انتساب اين آثار به او است. بررسي ساختار و سبك نگارش و تحليل محتوايي و اسناد مربوط مي‌تواند در اين راستا گره‌گشا باشد. اثر منطقي مفاتيح الخزاين از جمله آثار ياد شده است. تطبيق آن با ساير آثار شيخ و گذر از موارد شباهت و تفاوت ظاهري و رسيدن به مواضع خلاف و وفاق واقعي براي مشخص شدن صحت انتساب رساله به شيخ‌الرييس ضروري است. تحليل محتوايي و مقايسه تطبيقي مفاتيح الخزاين با متون منطقي شيخ‌الرييس تفاوت‌ها و نوآوري‌هايي را در اين رساله نسبت به آثار ابن‌سينا تاييد مي‌كند. در نوشتار حاضر با مقايسه متن مفاتيح الخزاين با آثار مسلم ابن‌سينا از لحاظ ساختار و محتوا، انتساب اين اثر به ابن‌سينا بررسي خواهد شد. اين اثر شباهت بسياري به اشارات ابن‌سينا دارد و اگر صحت انتساب به وي اثبات شود بايد گفت رساله ياد شده از آثاري است كه شيخ‌الرييس آن را در اواخر عمر نگاشته است.

There is some doubts as to ascribing some unpublished works of Ibn Sina to him. A recognition of the cognitive system and evelution of the logical thinking of Ibn Sina depends on the sound judgement as to the truth of the ascription of these works of Ibn Sina. A Survey of the structure, style of writing, content analysis and relevant document can be resolver of difficulties in this direction. The logical work of “Miftah al Khazaen” is one of the afore-mentioned works. A comparison between this work and other books of Shaykh and passing from similar cases and apparent difference and achieving to the locus of real difference and agreement is necessary for the recognition the truth of ascription this treatise to Shaykh al Rais. Content analysis and comparative study of “Miftah al Khazaen” in relation to logical texts of Shaykh al-Rais confirms the differences and innovations of this treatise in relation to other works of Ibn Sina. In the present writing by comparing the text of the “Miftah al Khazaen” with in disputable works of Ibn Sina in view of stracture and content, the ascription of this work to Ibn Sina will be studies. This work has a strong similarity to Ibn Sina’s “Isharat” and if its ascription to him be confired it should be said that the above mentioned treatise is one of the works that Ibn Sina has written in the last years of his life.