دلايل اهميّت سياسي - نظامي موقعيّت هند در عصر دوم سلسله‌ي غزنوي

The Role and Importance of the Qaznavids in India

شهرت سلاطين غزنوي در تاريخ اسلام، بيشتر به خاطر فتوحاتي است كه در هندوستان انجام داده‌اند وآن از دوران سبكتكين آغاز شد و در زمان سلطان محمود و مسعود به اوج رسيد و در زمان جانشينان وي نيز به شدت ادامه يافت. در اين مقاله تلاش شده است نشان داده شود كه چگونه با تغيير شرايط سياسي و نظامي همسايگان غزنويان و شورش‌ها و نابه‌ساماني‌ها در داخل قلمرو غزنويان عوامل جديدي در كنار عوامل قديمي ايجاد شد و هند را به عنوان سرزميني حياتي براي بقاي سلسله‌ي غزنوي درآورد. در بخش نخست مقاله شاهد هستيم كه ظهور سلسله‌هاي نيرومند محلي در هند و اتحاد آنها براي رهايي از زير يوغ غزنويان يكي از عوامل اصلي بود تا سلاطين غزنوي موج جديدي ازتهاجمات را عليه غيرمسلمانان در هند ترتيب دهند. در بخش دوم اشاره شده كه هند به دليل داشتن ذخاير بي‌پايان مادي و انساني، همواره انگيزه‌هاي بسياري براي شورش كارگزاران حكومتي و شاهزادگان غزنوي ناراضي از جانشيني داشته است كه اين خود باعث مي‌شد كه سلاطين غزنوي بخش عمده‌ي توجه خود را معطوف به هند سازند و از همسايگان نيرومند خود و سياست‌هاي توسعه طلبانه‌ي آنها غافل شوند و در عين حال اين امر زمينه‌ي دخالت قدرت‌هاي همسايه را همچون سلجوقيان فراهم كرد. در بخش سوم شاهد هستيم كه با فشار نظامي دولت سلجوقيان، اغزها ودر نهايت غوريان واز دست رفتن خراسان و سيستان و ساير متصرفات آنها در ايران و ماوراي النهر، سلاطين غزنوي مجبور به عقب نشيني تدريجي به داخل هند شدند و اين سرزمين به عنوان آخرين سنگر اين سلسله محسوب مي‌شد و در نهايت با سقوط لاهور توسط معز الدين غوري در 582 ه . ق، سلسله‌ي غزنويان منقرض شد.

The Fame of the Qaznavid Kings in the history of Islam is largely due to the conquests made in India, beginning from Sabuktebin and reaching its culmination during King Mahmood and Mas’oud’s kingdom that continued during the reigns of their successors. This paper deals with how certain new elements along with the early old components were developed, due to the change in political and military conditions of the Qaznavids’ neighbors as well as the riots and rebels and disorders within the Qaznavid kingdom., which made India a vital land contributing to the survival of the Qaznavid dynasty. The article then proceeds to discuss three factors influencing the transformations and developments in Qaznavid monarchs. First, the paper deals with studying the appearance of powerful local dynasties in India and their unifications to get rid of the yolk and domination of the Qaznavids that caused the Qaznavids to start a new wave of attacks and encroachment supon the Indian Muslims. Second, the paper seeks to study the factors that made the Qaznavids to consider India important to conquer, and third, the paper continues to investigate how the Qaznavids had to retreat to India due to the military force of the Saljoughids, the Aqazs and the Quorians and why the territory was considered as their last resort and front and how the Qaznavids were defeated and overthrown by Moezeddin of Qour in 582 LH.