كاربرد تزييني و مفهومي نقش شمسه در مجموعه شيخ صف يالدين اردبيلي

The Conceptual and Decorative Application of “Shamseh” (Khorshidi or Sun shaped design) in the Ornamentations of Sheikh Safi al-Din Ardebili Complex.

از ويژگي‌هاي هنر اسلامي، كاربرد نوع خاصي از هندسه است كه تحت تاثير پيشرفت علم رياضيات در ميان مسلمانان بوده است. هرچند از دلايل رونق استفاده از اشكال هندسي در هنر اسلامي، مي‌توان به ممنوعيت تصويرگري در دين اسلام هم‌چنين به مفاهيم نمادين و عرفاني نهفته در برخي از نقوش هندسي اشاره كرد؛ تحقيق حاضر برآنست اشكال هندسي شاخص در تزيينات مختلف چوبي، كاشي‌كاري و..... در بقعه شيخ صفي‌الدين اردبيلي را به عنوان يكي از مهم‌ترين مجموعه‌هاي صوفي- شيعي ايران، شناسايي كرده و احتمال ارتباط بين انتخاب آن‌ها با مفاهيم عرفان اسلامي و آموزه‌هاي ديني را بررسي نمايد. مطمينا انتخاب و كاربرد فراوان اشكال هندسي خاص از جمله نقوش ستاره و شمسه در تزيين اين مجموعه و ديگر مجموعه‌هاي مشابه، تصادفي نبوده و مانند ساير اجزاي هنر دوران اسلامي از مباني اعتقادي خاصي برخوردار است كه بسياري از آن‌ها بر ما پوشيده مانده است. انتخاب اشكال فوق را مي‌‌توان به ارتباط اشكال ستاره و شمسه با مفاهيمي چون نور به عنوان تجلي وجود حق از يكسو و آسمان به مثابه موطن انوار و تجليات الهي از سوي ديگر نسبت داد كه خود ازمهم‌ترين مفاهيم عرفان اسلامي به شمار مي‌‌روند. لذا اين نقوش به جهت برخورداري از پتانسيل بالاي بصري و زيبايي‌شناختي مي‌تواند منبع الهام بخش مفيدي براي رشته‌هايي‌چون گرافيك با هويت ايراني و اسلامي نيز محسوب شود.