شخصيت راوي و مخاطب در غزليات مولانا

شخصيت گوينده يا راوي و به تبع آن مخاطب در غزل مولانا با تيپ آشناي عاشق و معشوق در غزل كلاسيك تفاوتهاي اساسي دارد و نوآوري در شكل متداول و سنتي غزل به شمار ميآيد. فهم غزل وابسته به شناخت شخصيت راوي شعر و تعيين زاويه ديد و جايگاه سخن اوست كه بدون توجه به مفاهيم و اصطلاحات عرفان و تصوف اسلامي ممكن نيست. شناخت چهار شخصيت كليدي از منظر طريقت اسلامي يعني پير، معشوق، سالك و عاشق، خواننده را به افق معنايي كلام شاعر نزديك ميكند. ابهام غزل مولانا گاه ناشي از شخصيت متفاوت و چندگانه راوي، تغيير زاويه ديد او، حضور چند مخاطب در يك غزل واحد، و آميختگي تغزل و تعليم در زبان شاعر است. اين پژوهش ميكوشد با تحليل و شناسايي شخصيتها در هزار غزل كليات شمس شكل و ساختار غزل مولانا را بدست آورد.

Speaker or narrator’s character, followed by audience in Molana’s sonnets essentially differs from familiar type of lover and the beloved in classic sonnets and it is deemed as neologism in conventional and traditional form of sonnet. Comprehending of sonnet depends on identifying the character of verse- narrator and determining his/ her point of view and position so it is not possible irrespective of paying attention to Gnostic concepts and terms and Islamic theosophy. Identifying four key characters from viewpoint of Islamic conduct, namely spiritual master, beloved, mystic wayfarer and lover, move reader close to conceptual horizon of poet’s utterances. Sometimes, the ambiguity of Molana’s sonnet is due to various and multiple nature of narrator’s character, his/ her viewpoint, presence of several audiences in a single sonnet, and mingling of sonnet versification and instruction in poet’s tongue. The present research tries to achieve form and structure of Molana’s sonnet by analysis and identifying characters in one thousand sonnets from Shams Tabrizi’s poetic collection.