ارزش و اعتبار معرفت ديني از منظر جريان‌هاي فكري

The validity and value of religious knowledge according to intellectual trends

در باب معرفت ديني، بحث از چيستي و حقيقت معرفت ديني، روش و منطق كشف و فهم آن، ملاك و معيار ديني بودن، صدق و اعتبار آن و.... و در باب ارزش معرفتي معرفت ديني نيز بحث واقع نمايي، حكايت گري و قابليت ارزش‌گذاري، مسيله صدق، ملاك و معيار ثبوتي آن و.... مطرح است. مراد از ميزان ارزش معرفتي در معرفت ديني، انطباق معارف ديني با واقع و حاق دين و بررسي نسبت معرفت ديني با واقع و نفس الامر دين مي‌باشد. بنابراين، مسيله اصلي اين است كه با توجه به خاصيت حكايت‌گري معارف ديني از واقع و امكان انطباق آن با واقع و حاق دين از يك سو، و امكان خطا و احتمال عدم انطباق آن با واقع دين از سوي ديگر، مطابقت معارف ديني با واقع به چه ميزان است؟ در پاسخ سه جريان و رويكرد فكري مطرح مي‌شوند: جريان افراطي، جريان تفريطي و رويكرد سوم، ديدگاه صحيح است كه معتقد به انطباق حداكثري و رياليسم خطاپذير نام دارد. اين مقاله با رويكرد بررسي اسنادي، ضمن بيان ديدگاه‌ها در باب ماهيت معرفت ديني، به نقد و بررسي سه جريان مزبور مي‌پردازد.

Such subjects as the nature and reality of religious knowledge، the logic and the way to discover and understand it، the criterion and norm of religiousness، its validity and truthfulness and …are discussed in the realm of religious knowledge; in the realm of cognitive value of religious knowledge such issues as realization، narration، the capacity of evaluation، truthfulness، its positive norm and criterion and … are discussed. By the measure of cognitive value in religious knowledge we mean the conformity of religious sciences to reality and innermost of religion، and investigation of the relationship between religious knowledge and fact and immutable essences of religion. Therefore، the main question is that، considering the narrative characteristic of religious sciences about the fact، and the possibility of its conformity to the fact and innermost of religion on the one hand، and the possibility of its error and nonconformity to the fact of religion on the other hand، how much is the conformity of religious sciences to the fact? To answer the question three intellectual trends and approaches have been discussed: excessive trend، defective trend، and a third approach which believes in maximal conformity and is called fallible realism. The present paper، while explaining the viewpoints on the nature of religious knowledge، evaluates and investigates these three trends، using a documentary analysis approach.