بررسي نمادهاي ترادف و تحليل آن‌ها در تفسير مجمع ‌البيان

در انواع روابط معنايي بين الفاظ، ترادف يكي از مباحث لغوي و به مثابه پديده اي تلقي مي شود كه همواره محل مناقشه بوده است. موافقان و مخالفان با استناد به مصاديق آن به اثبات يا رد واژگان مترادف پرداخته اند و به لحاظ نقشي كه در ترجمه و تفسير كلمات قرآني دارد، در متون تفسيري و در ذيل مباحث ادبي مورد توجه مفسران قرارگرفته است. در اين مقاله پديده ترادف در تفسير مجمع‌البيان، بنا به جايگاه برجسته ادبي آن، مورد كندوكاو قرار گرفته است. از اين رو با نگاهي به پيشينه ترادف در زبان ادبي و اشاره به ديدگاه هاي موافقان و مخالفان و تحليل آن، ترادف در علوم قرآن و جايگاهش در مجمع البيان را مورد ارزيابي قرار داده است. رهاورد اين پژوهش، معطوف به اين حقيقت است كه طبرسي به ترادف تام قايل نبوده است و اگر در تفسير مجمع البيان از كلمات متقارب المعني سخن گفته، صرفاً براي تفهيم و تقريب به ذهن مخاطبان بوده و حداكثر اعتقاد به نوعي ترادف جزيي داشته است.