آگاهي، نگرش و عملكرد دانش آموزان دختر پايه دوم راهنمايي در زمينه پيشگيري از پوكي استخوان بر اساس الگوي اعتقاد بهداشتي

Study of knowledge, attitude and practice of Isfahan the second grade middle school girl students toward prevention of osteoporosis based on of Health Belief Model (2010)

پوكي استخوان (استيوپروز)، شايع ترين بيماري متابوليك استخوان است كه امروزه به عنوان يك معضل بهداشت عمومي شناخته شده و با بالا رفتن متوسط سن جامعه، اهميت آن به ويژه براي زنان روز به روز بيشتر مي شود.1 سازمان جهاني بهداشت، در سال 1991 پوكي استخوان را به عنوان چهارمين دشمن اصلي بشر بعد از سكته قلبي، سكته مغزي و سرطان و مهم ترين علت شكستگي استخوان در جهان اعلام كرد.2 در مطالعاتي كه در خصوص بررسي ميزان آگاهي، نگرش و عملكرد افراد گروه هاي مختلف سني و جنسي در زمينه پوكي استخوان در جهان و ايران انجام گرفته است، بيانگر اين واقعيت است كه آگاهي، نگرش و عملكرد اين افراد در حد مطلوب نمي باشد.2،3 هدف از اين پ‍ژوهش توصيفي - تحليلي كه روي130 نفر از دانش آموزان دختر پايه دوم راهنمايي شهركرد در سال تحصيلي 89-88 به روش نمونه گيري به صورت خوشه ايي و با استفاده از پرسشنامه استاندارد مبتني بر الگوي اعتقاد بهداشتي بود انجام گرديد، تعيين ميزان آگاهي، نگرش و عملكرد دانش آموزان دختر در زمينه پيشگيري از پوكي استخوان بر اساس الگوي اعتقاد بهداشتي بود. تجزيه و تحليل داده ها با استفاده از SPSS-18 و آزمون هاي t مستقل، همبستگي اسپيرمن و 2? انجام شد. در اين مطالعه در مجموع 130 دانش آموز دختر مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه دانش آموزان در مجموع 97/33 نمره كل آگاهي نسبت به پيشگيري از پوكي استخوان را كسب نمودند، به طوري كه هيچ يك از آن ها داراي آگاهي خوب در زمينه پوكي استخوان و راه هاي پيشگيري از آن نبودند، اين موضوع مي تواند به اين دليل باشد كه در جامعه و به ويژه در مدارس، در مورد نحوه شروع و روند پيشرفت و راه هاي پيشگيري از پوكي استخوان صحبت چنداني نشده، در حالي كه مدارس جايگاه بسيار مناسبي براي دريافت اطلاعات و آموزش هاي مقتضي و ضروري براي اين گروه مي باشند. در خصوص نمره حساسيت درك شده و شدت درك شده (به ترتيب 09/20±86/35، 09/18±31/46) نيز نتايج نشـان مي دهد كه دانش آموزان از حســاسيت درك شده و شدت درك شده كافي نسبت به پوكي استخوان برخوردار نمي باشند، نمره كل موانع درك شده فعاليت جسماني نيز 62/18±77/35 به دست آمد، در رابطه با اين يافته مي توان اين گونه اظهار نمود كه داشتن آگاهي در خصوص موضوع مورد نظر به عنوان پيش نياز و ضرورت جهت ايجاد نگرش صحيح در زمينه آن موضوع خاص و اتخاذ رفتار مناسب در نظر گرفته مي شود در زمينه نمره كل منافع درك شده فعاليت جسماني نيز، رقم 85/16±84/78 به دست آمد. خوشبختانه دانش-آموزان مورد بررسي در اين مطالعه از نظر منافع درك شده انجام فعاليت جسماني پيشگيري كننده از پوكي استخوان در سطح مطلوب و قابل قبولي قرار داشتند، در اين جا مي توان به تاثير مثبت ورزش بر روحيه و داشتن احساس بهتر دانش آموزان بعد از انجام فعاليت جسماني اشاره نمود و اين كه با انجام فعاليت منظم مي توانند استخوان هاي قوي تري داشته و علاوه بر اين داراي بدن متناسبي نيز خواهند بود. نتايج مربوط به عملكرد دانش آموزان در خصوص انجام فعاليت جسماني نشان داد كه وضعيت عملكرد 81 نفر از دانش آموزان (%3/62) نامطلوب، 38 نفر (%2/29) نسبتاً مطلوب و تنها 11 نفر از آن ها (%5/8) مطلوب بود. با توجه به اين نكته كه دختران عضو كليدي اجتماع و تشكيل-دهنده نيمي از جمعيت دنيا مي باشند و سلامت آن ها، بر سلامت نسل آينده موثر است حفظ بهداشت و سلامت زنان از اهميت خاصي برخوردار است و از آن جايي كه دختران دانش آموز قشر بسيار مهمي در جامعه مي باشند، بنابراين بايد آگاهي و نگرش كافي در زمينه بيماري ها و عوامل تهديدكننده سلامت داشته باشند، بنابراين مي توان براي افزايش آگاهي و هم چنين بالا بردن حساسيت و شدت درك شده، منافع و موانع درك شده آن ها در زمينه بيماري هايي چون پوكي استخوان، از جلسات آموزشي به طور موثر بهره برد و بدين وسيله مي توان آگاهي، نگرش و بالتبع عملكرد گروه عظيمي از دختران دانش آموز و در نتيجه جامعه را بالا برد، بنابراين لزوم برنامه ريزي جهت ارتقاي سطح آگاهي، نگرش و عملكرد دانش آموزان به شدت احساس مي شود. ]م ت ع پ ز،1390; 13(9): 59[