اثر دور آبياري بر عملكرد، كارآيي مصرف آب و برخي از خصوصيات كيفي ارقام گندم نان

Effect of Irrigation Treatments on Yield, WUE and Some Quality Characteristics of Bread Wheat Cultivars

به منظور بررسي اثر دور آبياري بر عملكرد، كارآيي مصرف آب و خصوصيات كيفي گندم نان، آزمايشي به صورت كرتهاي خرد شده در قالب بلوكهاي كامل تصادفي با چهار تكرار در سال زراعي 86-1385 در مزرعه پژوهشي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان يـزد انجام گرفت. فاكتور اصـلي آزمايش را تيمارهاي آبياري با دور 8 روز، 10 روز، 12 روز و 14 روز تشكيل دادند و چهار رقم گندم نان شامل بك كراس روشن، سيستان، WS-9 و پيشتاز به عنوان فاكتور فرعي آزمايش در نظر گرفته شدند. نتايج آزمايش نشان داد كه تاثير تيمارهاي مختلف آبياري و رقم بر عملكرد دانه، كارآيي مصرف آب، درصد پروتيين دانه و درصد گلوتن مرطوب دانه در سطح آماري 1 درصد معني دار شد. همچنين اثرات متقابل تيمار آبياري و رقم نيز در مورد عملكرد دانه، كارآيي مصرف آب و درصد گلوتن مرطوب دانه در سطح آماري 1 درصد معني دار بود ولي در ارتبـاط با درصد پروتيين دانه معني دار نشـد. تيمار آبياري با دور 8 روز (با ميانگين 3258 كيلوگرم در هكتار و 65/0 كيلوگرم بر متر مكعب) به همراه رقم سيستان (با ميانگين 2749 كيلوگرم در هكتار و 61/0 كيلوگرم بر متر مكعب) بالاترين ميانگين عملكرد دانه و كارآيي مصرف آب را به خود اختصاص دادند و تيمار آبياري با دور 14 روز (با ميانگين 28/17 درصد پروتيين و 64/50 درصد گلوتن مرطوب) به همراه لاين WS-9 (با ميانگين 67/16 درصد پروتيين و 08/53 درصد گلوتن مرطوب) از بيشترين ميانگين كيفيت نانوايي برخوردار بودند. بر اساس مقايسه ميانگين اثرات متقابل تيمارها، رقم سيستان در تيمار آبياري با دور 8 روز داراي بيشترين عملكرد دانه (3875 كيلوگرم در هكتار) و كارآيي مصرف آب (77/0 كيلوگرم بر متر مكعب) بود. از لحاظ كيفي نيز بالاترين درصد پروتيين دانه به لاين WS-9 در تيمار آبياري با دور 14 روز (79/17 درصد) و بيشترين درصد گلوتن مرطوب دانه به رقم سيستان در تيمار آبياري با دور 14 روز (42/55 درصد) تعلق يافت. بر اساس نتايج اين آزمايش، دور آبياري 8 روز به عنوان مناسب ترين دور آبياري براي حصول حداكثر عملكرد اقتصادي و دور آبياري 14 روز به عنوان بهترين دور آبياري براي حصول حداكثر عملكرد كيفي دانه براي منطقه تعيين شدند و بسته به دور آبياريهاي مختلف و هدف از توليد، ارقام متفاوتي به عنوان رقم پيشنهادي معرفي گرديدند.

To study the effects of irrigation treatments on yield, water use efficiency (WUE), and quality characteristics of bread wheat, an experiment was conducted based on randomized complete blocks as a split plot design with 4 replicates, at the experimental farm of Agricultural and Natural Resources Research Center of Yazd, during 2006-2007. The main plots were allocated to four irrigation frequencies (8, 10, 12 and 14 days) and the sub plots were planted to four bread wheat cultivars (Backcross Roshan, Sistan, WS-9 and Pishtaz). The results indicated that the irrigation intervals and cultivars had significant effect (P < 0.01) on grain yield, WUE, grain protein, and grain wet gluten. Also, interaction between treatments had significant effects on grain yield, WUE and grain wet gluten (P < 0.01), but not on grain protein. The highest average grain yield and WUE were produced in 8-day irrigation interval and were, respectively, 3258 kg/ha and 0.65 kg/m3, followed by Sistan cultivar (2749 kg/ha and 0.61 kg/m3). However, 14-day irrigation frequency had the highest grain protein content at17.28% followed by WS-9 cultivar (16.67%). The latter cultivar contained the highest grain wet gluten equal to 53.08%. Under 8-day irrigation treatment, Sistan cultivar produced the maximum grain yield (3875 kg/ha) and WUE (0.77 kg/m3). The greatest percent of grain protein belonged to WS-9 cultivar under 14-day irrigation frequency (17.79 %), while Sistan cultivar under the same irrigation interval had the maximum percent of grain wet gluten (55.42 %). The results of the experiment indicated that 8-day and 14-day irrigation intervals were favourable irrigation frequencies for production of the maximum grain yield and quality, respectively. Finally, based on the results, various varieties are suggested for different production aims or irrigation management.