ارزيابي رويش شعاعي درختان ارس (Juniperus polycarpos C. Koch) در سه رويشگاه ايران با استفاده از دانش گاه‌شناسي درختي

الگوي حلقه‌هاي پهن و باريك را مي‌توان در ميان درختان مختلف يك منطقه مقايسه نمود و سال دقيق تشكيل آن حلقه را درك كرد. اين عمل پايه دانش گاه‌شناسي درختي (Dendrochronology) را مي‌سازد. در اين تحقيق با توجه به اهميت درختان ارس بررسي‌اي بر روي تغييرات حلقه‌هاي رويش اين گونه در سه رويشگاه لاين(خراسان)، فيروزكوه(تهران) و زنجان به انجام رسيد. در هر رويشگاه 15 درخت با مته رويش‌سنج نمونه‌برداري گرديد. پهناي دواير رويش نمونه‌ها اندازه‌گيري شد و پس از تطابق‌زماني و استاندارد‌سازي منحني‌هاي رويش، سه كرونولوژي تهيه و با داده‌هاي اقليمي مورد مقايسه قرار گرفت. از لحاظ سني رويشگاه لاين، مسن‌تر از دو رويشگاه ديگر بوده است و از لحاظ كيفي رويشگاه زنجان شرايط نامساعدتري براي رويش درختان ارس داشته است. كرونولوژي‌هاي بدست آمده در اين سه رويشگاه، شباهت‌هاي بسياري با يكديگر داشته‌اند كه اين ميزان شباهت بين درختان زنجان و لاين بيشتر بوده است؛ خصوصاً در سال‌هاي بحراني رويش نظير 1902م (1281ش), 1917م (1296ش), 1961م (1340ش) و 1975م (1354ش). پهناي دواير رويش ارس در رويشگاه‌هاي مورد مطالعه، روابط قابل توجه‌اي با فاكتورهاي بارندگي و درجه حرارت داشته است. مهمترين اين روابط، اثر مثبت معني‌دار بارندگي در پاييز و زمستان قبل از شروع فصل رويش جاري و در طول فصل رويش است. درجه حرارت در اكثر مواقع با واكنش‌هاي معكوس در درختان ارس همراه بوده است; اگرچه افزايش آن در ماه سپتامبر باعث توسعه سلولهاي چوب پايان ‌گرديده است. نتايج اين تحقيق نشان داد كه درختان ارس در ايران ابزار مناسبي براي مطالعات اقليم‌شناسي درختي مي‌باشند.

By comparing the pattern of narrow and width rings among the trees in one area, the exact year of each rings could be determine. This is the base of Dendrochronology. In this study, according to the important role of Juniper (Juniperus polycarpos) trees, an investigation have been done on variation of tree rings in three sites of Iran; Lain (Khorasan), Firouzkouh (Tehran) and Zanjan. 15 trees have been cored in each sites and ring width of each core was measured. After crossdating and standardization, 3 ring width chronologies were prepared and compared with climate data. Lainʹs trees were older than the others and Zanjan was the worst site. In many cases, the chronologies had similarities, especially between Lain and Zanjan and in extreme years like 1902, 1917, 1961 and 1975. There were significant correlations between tree ring width and temperature and precipitation in the study areas. Some of the most important ones were the positive effect of precipitation during autumn and winter period before and during the current growing season. The temperature had mostly negative effect on juniper trees but the temperature during September had mostly positive effect concerning the improvement of latewood cell’s expansion. The results showed that the Juniper trees are appropriate trees in Iran for studying dendroclimatology.