ارزيابي تنوع ژنتيكي و وراثت‌پذيري برخي صفات گونه‌‌هاي زنبق وحشي ايران

زنبق از گياهان زينتي و دارويي بومي كشور ايران محسوب مي‌‌گردد كه بايد نسبت به حفظ و استفاده از آن در برنامه‌‌هاي اصلاحي كوشيد. به منظور تعيين ميزان تنوع ژنتيكي و وراثت‌‌پذيري صفات 18 گونه جمع‌‌آوري شده جنس زنبق از مناطق مختلف كشور (در مزرعه تحقيقاتي ايستگاه ملي تحقيقات گل و گياهان زينتي محلات) در قالب طرح آزمايشي بلوك‌‌هاي كامل تصادفي در 3 تكرار مورد ارزيابي قرار گرفت. تجزيه‌‌هاي آماري شامل آماره‌‌هاي توصيفي، ضرايب همبستگي ساده، برآورد وراثت‌‌پذيري و درصد ضريب تنوع فنوتيپي و ژنتيكي بود. براساس نتايج تجزيه واريانس، اختلاف گونه‌‌هاي مورد نظر براي تمام صفات مورد مطالعه در سطح احتمال يك درصد معني‌‌دار بود كه بيانگر وجود تنوع گسترده براي همه صفات در گونه‌‌هاي وحشي مي‌‌باشد. بيشترين ضريب تنوع ژنتيكي و فنوتيپي مربوط به طول لوله گلپوش (70)، عرض درفش (74) و ارتفاع بوته به‌ترتيب 67 و 69 درصد بود. گونه I. germanica (F1) از نظر بيشتر صفات، نسبت به ساير گونه‌‌ها برتري داشت. بيشترين درصد وراثت‌‌پذيري عمومي مربوط به صفات عرض درفش (95/98)، عرض آويز (74/98)، عرض ناخنك آويز (67/98) و طول درفش (78/97) بود. ضرايب همبستگي صفات در گونه‌‌هاي مختلف نشان داد كه بيشترين همبستگي (مثبت و معني‌‌دار) مربوط به طول درفش با عرض درفش و كمترين ميزان همبستگي منفي و معني‌‌دار مربوط به طول لوله گلپوش با عرض شاخه مادگي مي‌‌باشد.

Iris is one the major ornamental and pharmaceutical plant species from Iridaceae family. It is also native plant of Iran, which has special economic position in the world. In order to determine genetic variation and heritability on several traits, 18 Iris species were collected from different habitats of Iran. The materials were studied at the National Ornamental Plants Research Station based on a randomized complete block design with three replications. Statistical parameters, including correlation coefficients, broad sense heritability, phenotypic and genotypic coefficient of variation were estimated. Analysis of variance showed significant differences between the species for all of the studied traits (?=0.01), indicating wide variation for the studied traits in the wild species. The highest phenotypic and genotypic coefficient of variation were observed on periant tube length, 70%, inner tepal width, 74%, and plant height, (69 and 67%). I. Germanica (F1) species in the most of the studied traits was superior. The strongest broad sense heritability was related to inner tepal width (98.95), outer tepal width (98.74), outer tepal width of claw (98.67) and inner tepal length (97.78). The most positive and significant correlation coefficients was observed between Inner tepal length and inner tepal width. Whereas, the lowest correlation value was observed between perianth tube length and pistil width.