بررسي و تحليل مباني فكري اخوان الصفا در تاويلات باطني قرآن

آراي و ديدگاههاي اخوان الصفا در باره ماهيت دين و تاويلات آنان در باره آيات قرآن مورد توجه جمعي از انديشمندان به ويژه مفسران قرآن بوده است. شماري ازمفسران تحت تاثير ديدگاههاي باطني اخوان الصفا واقع شده و مستقيماً و يا بطور غير مستقيم از آراي آنان بهره برده اند. هرچند اخوان الصفا براي فهم آيات قرآن، تمسك به معناي ظاهري را مجاز ندانسته و تاويل آيات را امر ضروري مي‌دانند، لكن هرنوع تاويلي را روا ندانسته و با تاويلات بسياري از تاويل گرايان به ويژه با معتزله به شدت مخالفت ورزيده اند. در اين مقاله نويسنده كوشش نموده تا ديدگاههاي تاويل گرايانه اخوان الصفا در باره آيات قرآن و نيز تاثير آراي آنان را بر مفسران بررسي كند.

Ikhwan al-Safaʹs opinions and viewpoints about the nature of religion and their esoteric interpretations on the Qurʹanic verses have drawn the attention of a group of thinkers, in particular, the interpreters of the Qurʹan. A number of interpreters have been influenced by the esoteric viewpoints of Ikhwan al-Safa and have directly or indirectly employed their opinions. Although Ikhwan al-Safa have not viewed resorting to the apparent meaning of the Qurʹanic verses for understanding them and regard esoteric exegesis of the verses as essential, they have not deemed as permissible any type of esoteric exegesis and have strongly opposed to many such interpreters, particularly the Mu‘tazilites. The writer has tried in this article to study the esoteric-interpretive viewpoints of Ikhwan al-Safa concerning the verses of the Qurʹan as well as the impact of their opinions on the interpreters.