بازخواني حكايت قرآني «ذوالقرنين و خورشيد»

بر وفق ظاهر ماجراي ذوالقرنين و خورشيد – كه در آيات 86 و 90 سوره كهف انعكاس يافته است - ذوالقرنين به محلّ طلوع و غروب خورشيد رسيده و چنين مي‌يابد كه خورشيد در چشمه‌اي داغ يا گل‌آلود غروب مي‌كند. در تحليل اين گزارش قرآني، سه رويكرد عمده در ميان صاحب‌نظران پديد آمده است. نخست واقعي دانستن داستان ذوالقرنين و پذيرش معناي ظاهري آيات كه به دليل معارضه با علم قطعي پذيرفتني نيست. دوم واقعي دانستن ماجراي ذوالقرنين و به تاويل بردن آيات كه با اندكي نقد و تعديل، مختار اين قلم است. سوم غير واقعي دانستن ماجراي ذوالقرنين و پذيرش معناي ظاهري آيات كه با عنايت به نگاه واقع‌گرايانه قرآن در نقل حكايت پيشينيان، چندان استوار جلوه نمي‌كند. مقاله حاضر تلاش مي‌كند كه نقاط ضعف و قوت هر يك از اين سه رويكرد را مدلّل و مشهود سازد.

According to the story of Dhul Qarnayn and the Sun – which is recounted in verses 86 and 90 of Surat al-Kahf – Dhul Qarnayn reaches the place where the sun sets and finds out that the sun sets in a hot or muddy spring. Analyzing this Qur’anic report, the learned scholars have developed three major approaches. First, considering the story of Dhul Qarnayn as real and accepting the surface meanings of the verses which are not acceptable due to their contradiction with the explicit science. Second, considering the story of Dhul Qarnayn as real and putting the verses through ta’wil, which, with a slight criticism and moderation, is preferred by the author of this article. Third, considering the story of Dhul Qarnayn as unreal and accepting the surface meanings of the verses, which, given the realistic perspective of the Qur’an in recounting the stories of the ancients, does not sound to be much indisputable. The present article attempts to demonstrate the weak and strong points of each of these three approaches.