سينتيك آزادسازي روي و روابط پارامترهاي سينتيكي با ويژگي هاي برخي ازخاك هاي ايران

Kinetics of Zinc Desorption and Relations of Kinetics Parameters with Properties of Some Soils of Iran

سرعت آزادسازي روي از سطوح خاك به محلول فرايند پويايي است كه عرضه مداوم آن را براي رشد گياهان تنظيم مي كند. براي مشخص شدن الگوي آزادسازي روي و تعيين ويژگي هايي از خاك كه در آن موثر است، سينتيك آزادسازي روي از 20 نمونه خاك انتخابي كشور با عصاره گير دي اتيلن تري آمين پنتا استيك اسيد (DTPA) مورد بررسي قرار گرفت. سرعت آزادسازي در ابتدا زياد و با گذشت زمان كاهش نشان داد. هشت مدل سينتيكي براي توصيف آزادسازي روي مورد بررسي قرار گرفت. معادلات الوويچ ساده شده، پخشيدگي پارابوليك دوگانه و تابع تواني (دو ثابتي)، آزادسازي روي از خاك ها را به خوبي توصيف كردند. ثابت سرعت پخشيدگي (Kd)، ثابت هاي سرعت پخشيدگي پارابوليك دو گانه (1K و 2K) و ثابت a و حاصلضرب دو ثابت (ab) معادله تابع تواني همبستگي هاي معني داري با pH خاك، مقدار كربنات كلسيم معادل و فسفر قابل استفاده و منگنز عصاره گيري شده با DTPA كه ويژگي هاي موثر بر حلاليت، آزادسازي و پخشيدگي روي در خاك ها هستند، نشان دادند. ثابت سرعت الوويچ ساده شده ( ) فقط با فسفر قابل استفاده و ثابت معادله تابع تواني (b) با ظرفيت تبادل كاتيوني، كربن آلي و ظرفيت مزرعه همبستگي معني دار نشان داد. مقدار آزادسازي اوليه روي (آزادسازي سريع) نسبت به مقدار كل روي آزاد شده از خاك با افزايش مقدار كربنات كلسيم معادل، كاهش يافت.

The rate of Zn desorption from soil surfaces into soil solution is a dynamic factor that regulates it continuous supply to growing plants. To ascertain the pattern of Zn desorption and the effective soil characteristics, the kinetics of Zn desorption from 20 selected soils of Iran by diethylentriaminepentaacetic acid (DTPA) were investigated. Eight kinetic models were evaluated to describe the rate of desorption of soil Zn by DTPA, which was rapid initially but gradually declined with time. The simple Elovich, the parabolic double diffusion and the two constant rate equations adequately described Zn desorption from soils. Rate constants for the parabolic double diffusion equation (K1 and K2), the two constants (a and ab), and parabolic diffusion (Kd) were closely correlated with soil pH, calcium carbonate equivalent, Olsen-P and DTPA-Mn, which are the soil characteristics that affect solubility, desorption and diffusion of Zn in soils. Rate constant for the simple Elovich equation (Bs) was correlated with Olsen-P and rate constant for two-constant equation (b) was correlated with CEC, organic carbon and FC. The ratio of initial Zn desorption (rapid desorption) to total Zn desorption of soils decreased significantly with increase in calcium carbonate equivalent of soils.