تاثير كود‌هاي آلي، زيستي و شيميايي بر عملكرد و كيفيت نخود

Effect of Organic, Biological and Chemical Fertilizers on Chickpea Grain Yield and Quality

به منظور معرفي يك سيستم كود‌دهي و تغذيه پايدار در زراعت نخود، تاثير كود‌هاي مختلف شامل كود سبز، كود دامي، كمپوست، كود‌هاي زيستي و منابع شيميايي بر عملكرد و كيفيت نخود زراعي (Cicer arietinum) رقم پيروز در يك آزمايش مزرعه‌اي در سال‌هاي 1386 و 1387 در شهرستان سنندج بررسي گرديد. آزمايش به صورت كرت‌هاي دو بار خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار انجام شد. كشت كود سبز (G1) و عدم كشت آن (G2) به عنوان سطوح عامل اصلي و پنج روش تامين كود پايه شامل 20 تن كود دامي در هكتار (N1)، 10 تن كمپوست در هكتار (N2)، 75 كيلوگرم سوپر فسفات تريپل در هكتار (N3)، 5 تن كمپوست+10تن كود دامي در هكتار (N4) و 5 تن كمپوست+10 تن كود دامي+50 كيلوگرم سوپر فسفات تريپل در هكتار (N5) به عنوان عامل فرعي تعيين شدند. همچنين چهار تركيب كود زيستي شامل باكتري باسيلوس لنتوس سويه P5 و سودوموناس پوتيدا سويه P13 (B1)، قارچ تريكودرما هارزيانوم سويه T39 (B2)، باكتري باسيلوس و سودوموناس + قارچ تريكودرما (B3) و تيمار شاهد بدون تلقيح با قارچ و باكتري (B4) به عنوان سطوح عامل فرعي فرعي در نظر گرفته شدند. نتايج نشان داد كه كود سبز تعداد غلاف در بوته و تعداد غلاف بارور را در واحد سطح افزايش داد و بيشترين تعداد غلاف در واحد سطح از كاربرد توام كود زيستي (B3) و كود سبز حاصل شد. برهمكنش كود سبز با تيمار N5 بيشترين اجزاي عملكرد دانه را موجب شد. همچنين كاربرد فسفر شيميايي و باكتري‌هاي حل كننده فسفات به تنهايي تاثيري بر وزن صد دانه نخود نداشتند. با توجه به معني‌دار شدن كليه برهمكنش‌هاي دو جانبه و سه جانبه عوامل مورد بررسي تيمار G1N5B3 به عنوان تيمار برتر شناخته شد. افزايش معني‌دار ميزان نيتروژن، فسفر، پتاسيم، منيزيم و آهن در برگ‌ها و دانه در اين تيمار، معرفي آن به عنوان تيمار برتر را توجيه مي‌نمايد. بيشترين پروتيين و نشاسته دانه نيز در تيمار N5 توليد گرديد. همچنين اين تيمار با كاهش فيبر خام و زمان پختن دانه و افزايش درصد قند بر كيفيت دانه نخود افزود.

In order to introduce a sustainable soil fertility system in Kurdistan province (Sanandaj), a field experiment was carried out in 2007 and 2008 growing season. In this research effect of different fertilizers including farm yard manure, compost, biofertilizers, chemical phosphorus and green manure was investigated on grain yield and quality of chickpea (Cicer arietinum, Pirouz cultivar). Experimental units were arranged in split-split plots design based on randomized complete blocks with three replications. Main plots consisted of (G1): establishing a mixed vegetation of Vicia panunica and Hordeum vulgare and (G2): control, as green manure levels. Also, five methods for obtaining the base fertilizer requirement including (N1): 20 t.ha-1 farm yard manure; (N2): 10 t.ha-1 compost; (N3): 75 kg.ha-1 triple super phosphate; (N4): 10 t.ha-1 farm yard manure & 5 t.ha-1 compost and (N5): 10 t.ha-1 farm yard manure & 5 t.ha-1 compost & 50 kg.ha-1 triple super phosphate were considered in split plots. Four levels of biofertilizers were (B1): Bacillus lentus and Pseudomonas putida; (B2): Trichoderma harzianum; (B3): Bacillus lentus and Pseudomonas putida & Trichoderma harzianum; and (B4): control, (without biofertilizers). Results showed that green manure increased pod number/plant and number of fertile pods per area. Integrating biofertilizers (B3) and green manure (G1) produced the highest rate of pod number per plant. G1×N5 interaction obtained the highest amount of yield component (p?0.01). However sole application of chemical phosphorus and phosphate solubilizing bacteria (PSB) has not significant effect on 100 grain weight. Regarding to significant differences between experimental treatments in all two and three way interactions G1N5B3 was determined as the superior treatment. Significant increasing of N, P, K, Fe and Mg in chickpea leaves and grains emphasized on superiority of mentioned treatment. Highest amount of protein and starch were obtained under (N5) treatment. Also, this treatment having low crude fiber, high total sugar content and reduced cooking time, increased the quality of chickpea grains.