عوامل شناختي و رواني-اجتماعي رفتار فعاليت جسماني نوجوانان شهر سنندج در چارچوب مدل‌هاي ارتقاي سلامت پندر و مراحل تغيير (1385)

Cognitive and Psychosocial Factors of Physical Activities among Adolescents in Sanandaj by Frame Work of Pender’s Health Promotion and Stage of Change Models (2006)

مقدمه: تاثيرات مثبت فعاليت جسماني منظم براي همه گروه‌هاي سني اثبات شده است. با اين وجود سبك زندگي كم تحرك در بين نوجوانان، بزرگسالان و افراد سالمند تقريباً در همه جاي دنيا رايج است. به‌ويژه يك مرحله از كاهش سطح فعاليت جسماني در دوره نوجواني اتفاق مي‌افتد. هدف از مطالعه حاضر تعيين توزيع نوجوانان برحسب مراحل آمادگي رفتار فعاليت جسماني، شناخت تفاوت‌هاي عوامل‌شناختي و رواني- اجتماعي مرتبط با فعاليت جسماني و ميزان فعاليت جسماني برحسب مراحل آمادگي بود. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه مقطعي تعداد 1073 نوجوان به روش نمونه گيري خوشه اي تصادفي در 16 مدرسه راهنمايي و متوسطه از بين 233 مدرسه (ميانگين سني ?/1±37 /14و?2% دختر و48% پسر) از نظر سازه‌هاي فوايد، موانع، خودكارآمدي، تاثيرات بين فردي درك‌شده، ترجيهات و برنامه‌ريزي از مدل ارتقاي سلامت‌پندر و سازه مرحله تغيير مدل مراحل تغييربا استفاده از پرسشنامه‌هاي خودگزارشي اندازه‌گيري شدند. براي مقايسه چندگانه از آزمون كاي‌دو و آنوا همراه با Post-hoc Scheffe و همچنين آزمون من ويتني استفاده شد. يافته‌ها: 2/12درصد از نوجوانان در مرحله قبل از تفكر، 2/17 درصد در مرحله تفكر، 5/22 درصد در مرحله آمادگي، 8/18 درصد در مرحله عمل يا رفتار و 3/29درصد در مرحله نگهداري رفتار بودند. يافته‌ها نشان داد كه تفاوت معنادار برحسب جنس و گروه سني در مراحل آمادگي وجود دارد (001/0 > (P. سازه‌هاي شناختي و رواني – اجتماعي از مرحله پيش‌تفكر تا مرحله نگهداري تفاوت معنادار داشتند (001/0P < ). سطح فعاليت جسماني به موازات پيشرفت حركت نوجوانان از مراحل تغيير افزايش يافت. نتيجه‌گيري: نسبت پايين نوجوانان دختر در مراحل عمل و نگهداري و همچنين ناكافي بودن فعاليت جسماني نوجوانان به‌ويژه دختران، ضرورت انجام مداخلات متناسب‌شده مبتني بر تيوري و مدل‌هاي تغيير رفتار براي ارتقاي و پايداري رفتار فعاليت جسماني را مطرح مي‌كند.