كاركرد نهادهاي آموزشي فرانسه در ايران از اوايل دوره قاجار تا جنگ جهاني اول

The Function of French educational Institutions in Iran from the beginning of Qajar era to the World War I

از اوايل دوره قاجار، سه نهاد آموزشي ـ فرهنگي فرانسه، كه با اهداف جهاني در پاريس شكل گرفته بودند، به تدريج يكي پس از ديگري ايران را نيز تحت پوشش خود قرار دادند. اين سه نهاد عبارت بودند از مدارس ميسيونرهاي لازاريست ها، مدارس آليانس فرانسه و مدارس آليانس يهود. اما چگونگي و گستره فعاليت هاي فرهنگي ـ آموزشي هر يك از اين نهادها كه بخشي از تاريخ فرهنگي ناشناخته دوره قاجار را تشكيل مي‌دهند، چندان مورد مطالعه و تحليل قرار نگرفته و بازتاب نيافته اند. هرچند كه لازاريست ها جامعه مسيحيان ايران و آليانس يهود جامعه يهوديان را مد نظر داشته اند، ليكن آليانس فرانسه نهادي غير مذهبي به شمار مي رفت. با اين همه، آن دو نهاد نيز به تدريج رويكردي عرفي و همگاني به خود گرفته و توانستند بسياري از مسلمانان را نيز جذب نمايند. اين نوشته پس از نگاهي به اهداف و آرمان هاي اين نهادها، چگونگي برپايي اين مدارس، گستردگي و كم و كيف فعاليت هاي آموزشي آن ها را بررسي مي‌كند. سپس چالش هاي سياسي ـ اجتماعي مختلفي كه اين نهاد ها با آن ها روبرو بوده اند وارسي مي‌شوند، تا با عنايت به تاثير آن ها بتوان كاركرد كلي اين نهاد ها را مقايسه و ارزيابي نمود.

In this period, three French educational institutions, after having been founded in Paris, established gradually their schools in Iran. These institutions consisted of the Lazaristes schools, French alliance and Israelite alliance schools. But, quality and quantity of their activities, that formed a part of unknown Cultural history of Qajar period, haven’t been much investigated. Therefore, this article is going to study, first the aims of these Institutions, then the circumstance of their establishment and development in Iran. Furthermore, these modernist schools have encountered, in a traditional society, the socio-political challenges that affected the results of their works. Hence, this article will investigate, in another part of this study, the quality and the results of these challenges, in order to present a better valuation of the total activities of the French educational Institutions in Iran.