اثر پرتوهاي بتا بر تغييرات كمي و كيفي سيب‌زميني طي انبارداري

Effect of Beta Irradiation on Quantitative and Qualitative Changes in Potatoes During Storage

نگهداري سيب‌زميني پس از برداشت با مشكلات عمده‌اي همراه است. تقريباً 30 درصد محصول توليدي كشور طي چند ماه نگهداري از بين مي‌رود. استفاده از نگهدارنده‌هاي شيميايي نه تنها به نگهداري مناسب محصول در انبار كمك نمي‌كند، بلكه اثرات جانبي نامطلوبي را نيز به‌دنبال دارند. در اين مطالعه اثر پرتو بتا بر نگهداري غده‌هاي سيب‌زميني بررسي شده است. غده‌هاي سيب زميني رقم آگريا با دوزهاي 30 تا150 گري تيمار و همراه با غده‌هاي شاهد به‌مدت 7 ماه در انبار سنتي نگهداري شدند. غده‌ها 1، 4، و 8 هفته پس از برداشت پرتودهي شدند. برخي عوامل كيفي سيب‌زميني از جمله درصد رطوبت، مقدار قند احيا (كاهيده)، ميزان تيرگي غده پوست‌گيري شده، و درصد جوانه‌زني غده ها هر 5/1 ماه يك‌بار اندازه‌گيري شد. بر اساس نتايج به‌دست آمده، پرتودهي غده‌ها با دوز 120 گري تجمع قند احيا (كاهيده)، درصد جوانه‌زني، تيرگي بافت پوست‌گيري شده، و افت رطوبت را به شكل معني‌داري (درسطح 5 درصد) بهتر از ديگر تيمارها كاهش مي‌دهد. همچنين زمان پرتودهي اثر معني‌داري بر پارامترهاي فوق دارد بدين معني كه بهترين نتيجه هنگامي به‌دست مي‌آيد كه فرايند پرتودهي غده‌ها حداكثر تا 1 ماه پس از برداشت باشد. با افزايش زمان انبارداري غده‌ها از ميزان رطوبت آنها كاسته و بر ميزان قند احيا (كاهيده) و درصد جوانه‌زني غده‌ها افزوده مي‌شود. هيچ يك از دوزهاي پرتو بتا براي پرتودهي غده‌هاي بذري سيب‌زميني قابل توصيه نيست. اجراي اين روش مي‌تواند ضايعات سيب زميني را به ميزان قابل توجهي كاهش دهد.

Post-harvest management of potatoes is a major challenge in Iran. Approximately 30% of the harvest is lost after a few months of storage. The chemical methods for long term storage are not adequate to control deterioration and also produce undesirable side effects. To address this issue, a study on radiation preservation of potatoes was carried out. Agria potato bulbs were irradiated using beta beams at dosages of 0 (control) to 150 Gray and then kept in conventional storage for 7 months. Irradiation was done at 1, 4 and 8 weeks after the date of harvest. Every six weeks moisture content, reduced sugar, sprouted tubers and darkening of peeled potatoes were examined. The results showed that decreased sugar accumulation, sprouting, weight loss and darkening of peeled tubers irradiated at 120 Gray decreased more significantly (P ? 0.05) than for the less-irradiated tubers. Irradiation time had a significant effect on these parameters. The best results were obtained for potato tubers irradiated before one month after harvest. The effect of irradiation on nitrate content of the tubers was not clear. As the storage time increased, the moisture content of the tubers decreased and, conversely, the reduced sugar and sprouted tubers increased. This treatment is recommended as a method to decrease potato waste to less than 10%. None of the treatments are recommended for treating seed potato tubers.